In een volledig circulair landbouwsysteem heeft Europa 71 procent minder grondoppervlakte nodig om in haar voedselbehoefte te voorzien. Als we dan overstappen op een gezonder, meer plantaardig dieet, reduceren we per persoon ook nog eens 29 procent broeikasgassen. Dit blijkt uit onderzoek van Wageningen University (WUR). Hoe zo’n circulair voedselsysteem eruitziet, is door de wetenschappers inzichtelijk gemaakt.
Met behulp van een computermodel is geanalyseerd hoe ons voedselsysteem zo efficiënt mogelijk kan worden ingericht. Hoe kunnen we alle voedingsstoffen die we nodig hebben produceren met een zo laag mogelijke CO2-uitstoot, op een zo klein mogelijk oppervlakte?
De WUR onderzocht verschillende circulaire scenario's. Eén scenario waarin de Europeanen hun huidige dieet volhouden, één waarin we overstappen op een gezonder, meer plantaardig dieet, en één waarin Europa wereldwijd zoveel mogelijk monden probeert te voeden. De resultaten hiervan zijn deze week gepubliceerd in het vooraanstaande wetenschappelijke tijdschrift Nature Foods.
Systemen beïnvloeden elkaar
“De gehele voedselketen is aan elkaar verbonden”, vertelt onderzoeker Hannah Van Zanten. “Tijdens mijn PhD onderzoek was ik al bezig met hoe we dieren het best met onze eigen voedselresten kunnen voeden. Dieren worden zo afhankelijk van wat wij eten. Als wij gezondere producten gaan eten, verandert ook de rol van de dieren. En wat wij zelf eten, hangt weer samen met de gewassen die we verbouwen. Hoe al die systemen elkaar beïnvloeden, hebben we met dit onderzoek in kaart gebracht.”
Voor vijftig verschillende gewassen is berekend hoe ze het meest efficiënt verbouwd kunnen worden. De gehele stroom van voedingsstoffen - van akkers via mensen, dieren en uitwerpselen weer terug naar de akkers - is in kaart gebracht. Wat dit betekent voor de inrichting van de landbouw in de verschillende Europese landen, is terug te zien op een interactieve website.
Een draak van een model
“Het is een draak van een model”, vertelt Van Zanten lachend. Ze belt vanuit de Verenigde Staten, waar ze op dit moment als gastprofessor aan Cornell University werkt. “De vijftig onderzochte gewassen resulteren in honderden voedsel- en veevoerproducten. Bijvoorbeeld graan: dat levert stro op, dat je op het land kan gebruiken als bemesting. Na het malen van graan krijg je meel, maar er blijft ook tarwegries over. Dat kan naast als voedsel voor mensen, ook als diervoeder worden gebruikt, of als compost. Ons model zoekt voor al deze producten uit wat vanuit milieuperspectief het meest efficiënte gebruik is.”
Ruimte voor veehouderij
In alle doorgerekende scenario’s blijft ruimte over voor een veehouderij die óók werkt met speciaal daarvoor geteelde voedergewassen. Een opvallende uitkomst, erkent Van Zanten. “Puur theoretisch hadden we verwacht dat akkerlanden beter niet voor veeteelt kunnen worden gebruikt. Je wil zoveel mogelijk voedsel voor menselijke consumptie bestemmen.” Maar het model zoekt naar een optimaal gebruik van voedingsstoffen, in een bepaalde gewasrotatie, verbouwd op een zo klein mogelijk oppervlakte. Vee dat voedselresten omzet in zuivelproducten blijkt een belangrijke rol te spelen in een volledig circulair voedselsysteem.
Nederland
Het Nederlandse landschap kan er heel anders uit komen te zien. Het aantal dieren dat gehouden wordt, neemt af. Graslanden worden veel minder gebruikt. Akkerbouwland worden grotendeels benut voor de teelt van bijvoorbeeld fruit, groente, graan en dus ook voedergewassen. “Met het land dat je overhoudt, kan je vanuit biodiversiteitsoogpunt gaan kijken waar je het meeste aan hebt.”
Serious game
Van Zanten wil met haar model de boer op om een serious game te ontwikkelen: samen met spelers uit onder andere de voedselindustrie verkennen hoe de transitie naar een circulair voedselsysteem gemaakt kan worden. “Wij als wetenschappers kunnen wel gaan verzinnen wat het beste is om te eten, maar je wil tot een consensus komen met alle partijen. Door een serious game te spelen, kan je meer grip krijgen op welke scenario’s realistisch zijn én bewustwording creëren wat de consequenties zijn van de keuzes die we maken.”
Meer duurzame landbouw:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
