“Zonder water geen aardappel”, vat Rob Scholte het kort en bondig samen. Hij is Supply Chain Officer bij Lamb Weston EMEA. Genoeg water is volgens Scholte noodzakelijk voor een succesvolle teelt. Maar door klimaatverandering komen weersextremen steeds vaker voor. In plaats van genoeg water, zorgt dat voor een tijdelijke waterovervloed of schaarste. Voor de aardappelteelt is de grillige beschikbaarheid van water niet voordelig, zegt Mariska van Dalen. Bij Lamb Weston is zij verantwoordelijk voor de verduurzaming van diverse processen. “Is het te nat, dan kunnen aardappelen gaan bederven in de grond. Is het te droog, dan groeien ze niet goed waardoor ze kleiner uitvallen.”
Ook kunnen onweersbuien en hagel voor schade aan de gewassen zorgen, net als de temperatuur. Is het te warm of te koud, dan is dat terug te zien in de aardappeloogst. Oftewel: hoe onvoorspelbaarder het weer, hoe onvoorspelbaarder de opbrengst. En dus neemt fritesproducent Lamb Weston maatregelen.
Teeltplan
Samen met de telers heeft het bedrijf een duurzaam teeltprogramma ontwikkeld. Water is hier een belangrijk onderdeel van. Scholte: “Van al het benodigde water voor de fritesproductie wordt zo’n 80 procent tijdens het teeltproces gebruikt. Daar is de grootste winst te behalen.”
Een waterplan voor de aardappelteelt moet voor de nodige besparing zorgen. Zo wordt er ingezet op druppelirrigatie en sprinklers
om het land te beregenen. Deze zijn veel efficiënter dan de klassieke beregeningskanonnen, waarbij tot de helft van het water verdampt door warmte en wind. Een ander thema is het afvangen en tijdelijk opslaan van water in natte periodes om vervolgens te gebruiken in droge tijden. Binnen Lamb Weston worden ook nieuwe aardappelrassen getest die beter tegen droogte kunnen en dus minder water nodig hebben.
De bereidheid is er
In Nederland, België, Noord-Frankrijk, Engeland, Duitsland en Oostenrijk werkt Lamb Weston samen met zo'n 650 telers. Hoe zorg je ervoor dat zij allemaal zo zuinig mogelijk met water omgaan? Van Dalen: “Op telersbijeenkomsten merken we dat boeren het klimaat en hun werkprocessen zien veranderen. Dat maakt dat de bereidheid er is om samen nieuwe dingen te proberen en op te zetten.” Ze neemt druppelirrigatie en sprinklers als voorbeeld. “Die werden eerder vooral als te dure investering gezien. Nu droge periodes steeds vaker voorkomen, is de waarde echter bewezen en gaan meer ondernemers over tot aanschaf.”
Scholte vult aan. “Met de meeste telers werken we al jaren samen. De relatie die we hebben, gaat veel verder dan alleen het inkopen van aardappelen. We praten met elkaar, helpen bij de gezamenlijke uitdagingen en geven advies over duurzame teelttechnieken en bewaring. Dat leidt tot wederzijds vertrouwen.”
Water besparen in het productieproces
De andere 20 procent van het zoetwater wordt gebruikt in de fabriek. Aardappelen worden daar verwerkt tot frites, aardappelpartjes en andere producten. “Allereerst is er water nodig om de aardappelen te wassen wanneer ze binnenkomen”, somt Van Dalen op. “Water is ook een transportmiddel: al drijvend gaan de aardappelen naar de productielijn. De aardappelen worden geschild met behulp van stoom, dus ook daar is water voor nodig. Hetzelfde geldt voor het blancheerproces. De frites worden dan korte tijd ondergedompeld in heet water om ze alvast voor te garen. Je begrijpt: het is onmogelijk om frites te maken zonder water.”
In het productieproces kan al veel water worden hergebruikt. “Tijdens het snijden komt er zetmeel in het water terecht, dat er direct weer wordt uitgefilterd. Na het zuiveren en drogen kan het weer worden gebruikt als voedselveilig aardappelzetmeel. Ook tijdens het blancheren wordt aardappelzetmeel afgevangen en deels omgezet naar biogas. Dat biogas gebruiken we om stoom mee te maken. Het gefilterde water kunnen we weer ergens anders in het productieproces inzetten. Zo proberen we zo min mogelijk water en andere stromen te verspillen”, aldus Van Dalen.
Noodzakelijk
Dat de internationale fritesproducent zuinig met water omgaat, is niet zomaar. “Het is noodzakelijk”, zegt Scholte. “Water wordt nog altijd als iets vanzelfsprekend beschouwd, ten onrechte. In Brabant, waar een van onze fabrieken staat, wordt door de waterleverancier nu al gemeld dat er in de toekomst geen extra water geleverd kan worden. Dat betekent niet dat we geen productie meer kunnen draaien, maar wel dat we vandaag maatregelen moeten nemen voor morgen.”
Dat gebeurt op verschillende manieren. Van Dalen: “De afgelopen jaren hebben we al veel stappen gezet om de hoeveelheid water voor de fritesproductie te verminderen. Voor de processen in de fabriek hebben we dit inmiddels goed in beeld. De volgende stap is om ook het waterverbruik in kaart te brengen voor alle producten die we maken. Om het ene product te produceren, is meer water nodig dan voor het andere product. Denk aan frites met of zonder schil en de dikte van de snijmaat. Wanneer we aan elk product een gemiddeld waterverbruik koppelen, kunnen we ook realistische doelen stellen en dat goed monitoren. Voor het energieverbruik gebeurt dit al op productniveau en dat werkt goed. Bij water zijn we nog niet zo ver, maar we zetten stappen.”
Waarde van water
Efficiënt watermanagement is bij de internationale aardappelverwerker dus al aan de orde van de dag. Dat geldt nog niet voor alle organisaties. Volgens Van Dalen heeft dat deels te maken met de prijs. “Water is nu nog relatief goedkoop, zeker in Nederland. Al gaat dat in de toekomst door de beperkte beschikbaarheid geheid veranderen. Ook het lozen van water wordt duurder. Hopelijk zorgt die financiële prikkel ervoor dat bedrijven veel zuiniger met water omgaan.”
Scholte: “Aan de voorkant minder water gebruiken resulteert ook in minder afvalwater. Je kan zeggen dat het mes aan twee kanten snijdt.”
Langetermijnvisie
Lamb Weston heeft samenwerkingen lopen met het bedrijfsleven, waterleveranciers en lokale overheden om uitdagingen rondom het thema water gezamenlijk aan te vliegen. Volgens Scholte is er ook een rol weggelegd voor de landelijke politiek. “Er is behoefte aan een duidelijke langetermijnvisie. Welke kant gaan we de komende jaren op? Welke maatregelen horen daarbij? De overheid heeft daar een voortrekkersrol in te spelen.”
Volgens Van Dalen hebben landelijke doelstellingen invloed op de plannen van individuele ondernemers. “Bedrijven hebben een bepaalde zekerheid nodig voordat zij grote investeringen doen. Wanneer die mist, zorgt dat voor vertraging omdat bedrijven nog even afwachten. Met pappen en nathouden lossen we de waterproblematiek niet op. Er is echt meer actie nodig!”
Dit artikel is gemaakt door een van onze expertredacteuren in samenwerking met onze partner. Change Inc. werkt met partners die de klimaattransitie aanjagen. Zij kunnen cases presenteren waar anderen zich aan kunnen optrekken en zijn eerlijk over de uitdagingen. Niet één bedrijf is al 100 procent duurzaam, maar veel zijn onderweg. Dankzij ons partnermodel zijn onze artikelen gratis toegankelijk voor iedereen. Benieuwd naar onze partners? Klik hier.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
