Ik heb een hond. Het is een lief beest maar ze heeft een irritante eigenschap: ze schooiert. Alles wat volgens haar eetbaar is weet ze op straat feilloos te vinden en vreet ze op. Hoe smeriger hoe beter, is daarbij het devies. Het gebeurt geregeld dat ze een paar uur na zo’n ongezonde straatmaaltijd ziek wordt. Soms zelfs zo hevig dat de dierenarts eraan te pas moet komen.
Nou is het best een intelligent beest, voor zover je dat van een hond kunt zeggen. Toch is ze niet in staat om de oorzaak (het eten van afval) te verbinden aan het gevolg (ziek zijn). De twee gebeurtenissen liggen zowel in tijd als in plaats te ver uit elkaar waardoor ze het verband niet ziet. Ze leert daardoor niet haar schadelijke gedrag aan te passen.
Wij mensen kunnen dat wel. Vanaf zesjarige leeftijd leren wij dat ons gedrag gevolgen heeft. Soms door schade en schande, vaak door verhalen. Dat wil niet zeggen dat het gemakkelijk is. Neem klimaatverandering. Hier is de oorzaak (CO2 uitstoot) zo vaag en onzichtbaar en het gevolg (opwarming van de aarde en stijging van de zeespiegel) zo groot, dat het bijna niet te bevatten is.
Amazone
Daardoor ontbreekt een dwingend gevoel van urgentie. We weten het wel maar leven het niet na. Want het verband tussen het boeken van een vliegreis en het afsterven van The Great Barrier Reef kunnen we maar lastig leggen, net als het eten van een biefstuk en het verdwijnen van het Amazonewoud. Een overstroming zoals in Limburg afgelopen zomer helpt even maar ebt al snel weer weg zodra het water gezakt is. Onterecht want het klimaatprobleem is heel urgent. Het is de grootste bedreiging voor het leven op aarde zoals we dat kennen. En alleen een snelle en radicale verandering van onze manier van leven kan het tij nog keren.
Maar hoe dwingend en urgent ook, de boodschap dat onze ondergang aanstaande is, zet onvoldoende aan tot actie. Wel tot woede (van de jongeren tegen de oudere generaties, de ngo’s tegen de fossiele industrie) en frustratie over afgezwakte slotverklaringen en loze beloftes. En ik moet bekennen dat ook bij mij de moed soms in de schoenen zakt als het zoveelste rapport aantoont dat we het in dit tempo niet gaan redden.
Het is tijd voor een nieuw verhaal
Onzeker
Tegelijkertijd zie ik ook heel veel overheden, bedrijven en burgers stappen zetten. Soms groot en overtuigend, vaak aarzelend en onzeker. Want op weg naar klimaatneutraal zijn vele afslagen en niemand weet nog zeker welke het beste is om te nemen. En steeds vaker ontstaan daarbij bijzondere samenwerkingen. Zoals de suikerbietenboer die samenwerkt met de chemische industrie voor het maken van biobrandstoffen en bioplastics. Of de verzekeraar die samen met een energiebedrijf asbestdaken vervangt voor zonnepanelen.
Verhalen motiveren, inspireren en geven betekenis aan ons leven. De geschiedenis leert dat we dankzij verhalen tot grote (en helaas ook gruwelijke) collectieve actie in staat zijn. Ik denk dan ook dat het tijd is voor een nieuw verhaal. Over het bouwen van een nieuwe duurzame samenleving. Over nieuwe wegen en onverwachte oplossingen. Over de doeners en de durvers. Een verhaal dat oorzaak en gevolg verbindt met een nieuw perspectief dat aanzet tot handelen. Want de opgave waar we voor staan is het creëren van een betere wereld. En wie wil daar nou niet aan meewerken?
Schrijf je in voor onze Newsbreak: iedere dag rond 12 uur het laatste nieuws
Wil jij iedere middag rond 12 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan! Schrijf je hier in voor onze Newsbreak.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
