Gronings onderzoek stelt: Kernenergie past goed in elektriciteitsmarkt met veel zon en windenergie

Het onderzoek dat is uitgevoerd onder leiding van hoogleraar energie-economie Machiel Mulder, bekijkt de economische waarde van kernenergie in toekomstige energiesystemen. Mulder deed het onderzoek uit eigen beweging met als doel het maatschappelijke debat aan te zwengelen.

Noodzaak kernenergie

En dat lukte, want de conclusies en aannames deden de gemoederen in energieland hoog oplopen. Kernenergie is een controversieel onderwerp en de meningen over nut en noodzaak voor de bouw van kerncentrales lopen sterk uiteen.

“Onze conclusie is dat kerncentrales goed passen in een elektriciteitsmarkt met een groot aandeel hernieuwbare energie”, zegt Mulder. Ook stelt hij dat het efficiënter is om een kerncentrale te bouwen dan om nog verder te investeren in nog meer capaciteit voor zonnestroom en windenergie, wanneer daarvan al veel aanwezig is.

Het onderzoek redeneert dat als er veel zonne- en windenergie wordt opgewekt de stroomprijs sterk daalt op zonnige dagen met veel wind. Investeerders in wind- en zonneparken kunnen dan minder verdienen. Voor een kerncentrale die niet afhankelijk is van het weer zal dit veel minder het geval zijn. Wie in kernenergie investeert kan dus profiteren van de hoge prijzen wanneer er nauwelijks wind of zonneschijn is.

Kerncentrales niet rendabel

“Dat is het probleem van wind- en zonne-energie”, legt Mulder uit. “Als je er veel van hebt staan, dan zijn er veel momenten waarop de stroom weinig waard is. Voor de consument is dat prachtig. Maar die windmolens zijn niet gratis. Die vragen ook grote investeringen. Dus geen investeerder zal dat gaan neerzetten. Daarom hebben we subsidies. Zonder die subsidie zou niemand in duurzame energie investeren.”

Volgens onafhankelijk energie-expert Alex Kaat is dat de wereld op zijn kop. “Het kan zijn dat de zon schijnt en de wind waait, dan duikelen die prijzen naar beneden. Dat is toch fantastisch. Het rare is dat Mulder dit als negatief neerzet.”

Volgens Kaat zijn het juist kerncentrales die nooit rendabel kunnen draaien. “Het duurt minstens nog tot 2035 voordat een eerste kerncentrale gebouwd kan zijn. Tegen die tijd is er zoveel zon en wind dat de kerncentrales de helft van de tijd uit kunnen. Dan kunnen ze dus niet concurreren.”

Subsidie

Volgens het onderzoek hebben kerncentrales per eenheid stroom minder subsidie nodig dan zonne- en windparken. Vooral voor wind op zee worden veel kosten gemaakt zegt Mulder. “Het lijkt alsof dat zonder subsidie is maar er worden veel kosten gemaakt voor exploratie van de gebieden waar de parken moeten komen, het verkennen van de zeebodem en het leggen van de kabels door TenneT.”

Maar de vraag is of dat wel subsidie is. “In Nederland betaalt de producent van energie nooit de infrastructuur”, zegt Kaat. “Het is heel gek dat dit argument van stal wordt gehaald.”

Open competitie

In plaats van discussieren over de vraag welke techniek de overheid zou moeten subsidieren is het veel beter als er een techniekneutrale, open competitie ontstaat, vindt voorzitter van de Nedelandse Vereniging voor Duurzame Energie (NVDE) Olof van der Gaag. “Dan daag je de markt uit en zien we wel wie het beste is.”

Volgens van der Gaag is het daarvoor nodig dat we doorgaan met zon en wind en het versterken van het elektriciteitsnet, flexibiliteit en opslag. En ook snel zorgen voor aanvulling met CO2-vrije, regelbare centrales.

“Als de overheid kiest voor subsidies dan graag zonder techniekkeuze. Laat het maar aan de markt om te komen met technieken voor de laagste kosten per vermeden ton CO2 of de grootste flexibiliteit per terrawattuur CO2 vrije regelbare stroom.” Dat zou een kerncentrale kunnen zijn, maar ook zon en wind in combinatie met opslag, waterstofproductie, biomassa met CCS en zelfs tijdelijk fossiel waarvan de CO2 wordt afgevangen en opgeslagen.

Kernafval

Het onderzoek is niet een pleidooi voor het bouwen van kerncentrales. Want het is slechts een onderzoek en er moeten er nog veel meer komen vindt Mulder. “Het is maar een deel van de puzzel. Voor een finaal oordeel moeten ook andere relevante aspecten in ogenschouw genomen worden.” Een daarvan is het radioactieve afval dat bij kernenergie komt kijken. “De kosten daarvan hebben we meegenomen in het onderzoek. Maar de ethische vraag, wil je stroom produceren voor nu waardoor je afval hebt dat duizenden jaren blijft bestaan. Daar zeggen wij niks over maar dat is wel een relevante vraag.”