Waarom productie van zonnepanelen in Europa een goed idee is

China kampt met hoge energieprijzen door energiebesparingsmaatregelen van de regering Xi jinping. Dat drijft de prijs voor zonnepanelen omhoog. Want fabricage van zonnepanelen kost veel energie en Chinese producenten van grondstoffen en onderdelen hebben een maximum aan te gebruiken energie opgelegd gekregen. Dit zorgt acuut voor tekorten aan panelen en bijkomende hogere prijzen.

Te weinig panelen

Maar het probleem is breder dan dat, vindt Roland Pechtold, CEO van zonne-energieontwikkelaar GroenLeven. “De hele wereld heeft panelen nodig en die komen allemaal uit China. Dat hebben we met z’n allen laten gebeuren omdat we zo nodig wilden offshoren naar China. En nu de fabrieken daar op 70 procent draaien, krijgen wij minder panelen terwijl we juist ontzettend hard aan de bak moeten om die energietransitie voor elkaar te krijgen. Ook wordt duurzame energie duurder, wat we nou net niet willen hebben.”

Zo bepaalt Xi Jinping in feite het tempo en de prijs van de energietransitie. “De echte vraag is of wij geopolitiek zo afhankelijk willen zijn van China. Tijdens de oliecrisis in 1973 draaiden de Arabieren de oliekraan dicht, met een grote economische crisis als gevolg. Als alle panelen uit één land komen, dan lopen we een vergelijkbaar risico. Ik ben directeur van een bedrijf dat die panelen legt, ik vind dat knap eng.”

Oeigoeren

Ook de ondoorzichtigheid van de productieomstandigheden is een terugkerend probleem. Want sinds de onthulling dat daarbij sprake kan zijn van dwangarbeid door Oeigoeren blijft het onduidelijk hoe de grondstoffen voor zonnepanelen gewonnen worden. “Ik wil dat die kwestie hoog op de agenda blijft staan want ik wil deze discussie blijven voeren. Daar is GroenLeven marktleider voor. We hebben ons gecommitteerd aan 17 sustainable development goals (SDG’s), niet alleen aan duurzame energie. Dus ook mensenrechten.”

Daar komt bij dat al die panelen de hele wereld over moeten in schepen. “Daar zijn ook risico’s aan verbonden zoals we gezien hebben met het Taiwaneese containerschip Ever Given dat wekenlang dwars in het Suez kanaal lag en daardoor de aanvoer van goederen naar Europa blokkeerde. Dat schip was onderweg van China naar Rotterdam. Bovendien kun je je afvragen hoe duurzaam het is om al die panelen over de wereld te slepen. Want zeescheepvaart is heel vervuilend.”

Productie in Europa

Het zijn allemaal factoren waar je geen last van hebt als de zonnepanelen dichterbij maakt. “We moeten de fabricage van zonnepanelen terughalen naar Europa”, zegt Pechtold. “De Europese commissie, Samsom en Timmermans moeten dit aanzwengelen.”

Natuurlijk is dat makkelijker gezegd dan gedaan. Want je moet wel de kennis hebben en de mensen die het kunnen maken. Ook zijn eerdere initiatieven om zonnepanelen te produceren in Europa steeds op niets uitgelopen. Toch zijn de afgelopen jaren ook studies gedaan waaruit blijkt dat het wel degelijk mogelijk is.

Vijf fabrieken

Zo berekende het Duitse Fraunhofer Instituut in 2019 dat de productie van zonnepanelen zelfs zonder subsidie mogelijk is. Ook volgens een onderzoek van Cap Gemini van november vorig jaar zijn er goede mogelijkheden voor het terughalen van de productie van zonnepanelen naar Europa. Het onderzoeksbureau schat dat de EU binnen tien jaar tijd vijf of zes fabrieken gereed kan hebben die jaarlijks 19 gigawattpiek aan zonnepanelen van de nieuwste generatie kunnen maken. Dat is vergelijkbaar met het vermogen aan zonnepanelen dat tussen 2019 en 2020 in heel Europa werd geïnstalleerd.

“We moeten zeer serieus kijken of we een zonnepanelenfabriek kunnen neerzetten in Europa”, zegt Pechtold. “Als ze afnemers zoeken om de fabriek te kunnen bouwen, dan sta ik vooraan met de pen zonder dopje in de hand om te tekenen.”

Recycling van zonnepanelen

Daarnaast moet volgens Pechtold ingezet worden op recycling van zonnepanelen. Want vrijwel alles wat er aan energie en grondstoffen ingaat kan er ook weer uitgehaald worden. “Alles wat we doen als mensheid moeten we circulair doen, dus ook zonnepanelen. Er zit geen slijtage aan zo’n paneel. Het aluminium frame, het silicium, de glasplaat, het koper; het is allemaal terug te winnen.”

Bovendien zijn de fabrieken voor demontage er al, zegt Pechtold. “Wij verzamelen en repareren daar ook al onze panelen, hoewel dat nog maar een klein gedeelte is. De grote meerderheid wordt nieuw gelegd.”

CO2-heffing aan de grens

Europa moet zowel achter de productie als de recycling gaan staan, vindt Pechtold. “Laten we heel serieus ons best doen om dat van de grond te krijgen. Het bedrijfsleven zorgt wel voor de vraag, als de EU actief ondersteunt met behulp van subsidie en misschien een CO2-heffing aan de grens op Chinese panelen. Dat moet echt vanuit Europa komen en we moeten opschieten. “We zijn degene die begonnen zijn met vervuilen, laten we dan ook de eersten zijn om het op te lossen.”