Duitsland nam versneld afscheid van kernenergie en leek met een nieuwe coalitie onder aanvoering van de SPD hard op weg de energietransitie verder te versnellen. Maar begin deze week verklaarde Bundeskanzler Olaf Scholz in de Frankfurter Allgemeine dat hij 'weiter setzt auf Energieimporte aus Rusland.' Het kan niet anders op dit moment, zei hij beschroomd, want burgers en bedrijven zijn voor hun warmtevoorziening, mobiliteit, stroom en voor de industrie afhankelijk van Rusland. 'Zwar werde an Alternativen zu russischer Energie gearbeitet, das werde aber noch dauern.'
En regeringswoordvoerder Steffen Hebestreit verklaarde in Berlijn dat een derde van de Duitse aardolie uit Rusland komt. 'Das ist nicht einfach von heute auf morgen zu ersetzen.' Gezien de situatie was er begrip voor deze woorden, maar toen het stof was neergedaald kwamen de vragen. Had niemand het zien aankomen? Waarom bleven we in het mantra geloven dat Rusland 'hoe dan ook altijd een berouwbare partner was als het op levering van energie aankomt?' We werden ook door corona overvallen, maar naarmate de tijd verstreek hoorden we steeds vaker dat deskundigen en wetenschappers voor de mogelijkheid van een pandemie gewaarschuwd hadden. De boodschap werd vernomen door de leiders, 'ik hoor wat je zegt', maar ze deden er niets mee. Want: het kwam nu even niet uit en het had geen prioriteit.
Geopolitieke denkers en wetenschappers, anders dan politici gewend verder vooruit te kijken dan de volgende verkiezingen, hadden al eerder gewaarschuwd voor de werkelijke intenties van Poetin, na nadere bestudering van zijn gedachtegoed en zijn handelswijze vanaf de annexatie van De Krim in 2014. Ook Jaap de Hoop Scheffer, voormalig secretaris-generaal van de NAVO, had na zijn aftreden in verschillende interviews aangegeven wat de werkelijke intenties van Poetin waren. In persoonlijke gesprekken, deels in het Duits en daarna via tolken zakelijk in het Russisch, had De Hoop Scheffer gepoogd door het pantser van de Russische leider heen te breken, door over hun gezamenlijke liefde voor de labrador te spreken. En zelfs Halbe Zijlsta, die een bezoek aan Poetin in diens Datsja fabuleerde, had wel de boodschap begrepen. Hij zei tijdens een speech op een partijcongres in 2016: 'Groot Rusland is waar hij naar terug wil. En daarmee bedoelt hij Rusland, Wit-Rusland, Oekraïne en de Baltische Staten. En Kazachstan was nice to have.'
De boodschap werd gehoord, maar terzijde geschoven door de verantwoordelijke leiders. Ze misten de verbeeldingskracht en de moed om de juiste prioriteiten te stellen en op tijd impopulaire maatregelen te treffen. Als politici aarzelen kun je van het bedrijfsleven niets verwachten. In The Washington Post zegt de CEO van het Franse oliebedrijf TotalEnergies dat zijn bedrijf 'zijn Russische verbindingen niet zal opgeven vanwege de afhankelijkheid van Europa van geïmporteerd aardgas.' Het bedrijf heeft een belang van bijna twintig procent in de Russische gasproducent Novatek.
Het is ook makkelijk oligarchen aan te pakken met luxejachten en voetbalclubs. Maar zijn oligarchen, die volgens The Washington Post miljoenen doneerden aan Amerikaanse liefdadigheidsinstellingen, musea en universiteiten ook patsers met wie je de banden moet verbreken? De roep om Angela Merkel als bemiddelaar of gezant klinkt luider door. Ze papte nooit aan met Poetin, durfde impopulaire maatregelen te treffen en is in staat de complexiteit van deze tijd te doorgronden. Nieuwe leiders die zich daar aan spiegelen gaan gouden tijden tegemoet.
Paul van Liempt
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
