Jolande Sap: "Soms heb ik wel eens de neiging om de stoel van toezichthouder om te ruilen voor die van bestuurder"

Wat is jouw visie op een duurzame toekomst?

“De wereld wordt veel mooier en leuker als duurzaamheid belangrijker wordt. Wat er echt toe doet voor mensen is eigenlijk altijd en overal hetzelfde: een goede gezondheid, een goed leven voor dierbaren en kinderen, kunnen genieten van een fijne leefomgeving en natuur. De laatste decennia hebben we helaas een systeem ingericht dat deze waarden verwaarloost. Het belangrijkste is dat we beseffen dat we in een crisissituatie zitten. We zijn de natuurlijke grenzen van de planeet in rap tempo aan het overschrijden. Daarom moeten we de randvoorwaarden van dat systeem veranderen. Overheden, het bedrijfsleven, de wetenschap en de maatschappij moeten de handen ineen slaan om dit te doen. Werken met echte prijzen, waarbij schade aan mens en milieu in de prijs is verwerkt, is daarin cruciaal. Het bekent ook dat we in de governance van organisaties moeten sturen op andere waarden, niet primair meer op winst, maar ook op impact op mensenrechten, klimaat en biodiversiteit.

In de politiek heb ik me sterk gemaakt voor het veranderen van die randvoorwaarden, maar ik zag dat het niet snel genoeg ging. Dan is het interessant om te zien hoe snel maatschappelijke organisaties en bedrijven kunnen gaan. Ik geloof echt in de kracht van de onderstroom. Maar in de jaren dat ik daar nu werk, zie ik dat we daar ook weer tegen de randen van het systeem lopen. We hebben elkaar echt nodig – de private en de publieke sector - om verandering aan te brengen. Met vereende kracht komen we er.”

Wat voor leiderschap is in jouw ogen nodig?

“Voor duurzaam leiderschap is het essentieel om een visionair te zijn. Durf te schetsen waar je naar toe wil en stevige doelen te stellen, ook als die op dit moment nog onhaalbaar lijken. Vervolgens moet je het talent en het vermogen hebben om het ook uit te voeren en haalbaar te maken. Daarvoor is het belangrijk dat je anderen kan inspireren en de ruimte geeft om zelf aan de slag te gaan. Ik zie dat duurzaam leiderschap steeds vaker onderdeel is van de agenda. De discussie over wat de doelen zijn, is aan het verschuiven naar hoe we het gaan doen. Nieuwe Europese regels dragen daaraan bij. Bedrijven moeten veel meer rapporteren over duurzaamheid. Ik merk ook dat het onderwerp mensen emotioneert. Collega’s die tot voor kort nooit vragen over duurzaamheid stelden, zijn er nu scherp op doordat kinderen en kleinkinderen aan hun mouw trekken.

Wat ik terugkrijg van collega’s is dat ik als commissaris uitdaag en altijd de verbinding zoek. Vroeger wilde ik heel graag mensen overtuigen, maar ik merk naarmate ik ouder word, dat dat niet altijd werkt. Het is belangrijker te zien wat een ander beweegt en die persoon daarin te laten excelleren. Verder ben ik een groot voorstander van vrouwelijk, cultureel divers en jong talent in de boardroom. Er heerst een hardnekkig beeld dat je zoveel jaar werkervaring nodig hebt om goed te kunnen functioneren als bestuurder. Ik denk dat we de frisse blik van jongeren juist hard nodig hebben nu.”

Welke impact realiseer je in je toezichthoudende rollen?

“Het mooie aan toezichthoudende rollen is dat je op een breed terrein actief bent. Je kunt echt impact maken door duurzaamheid op de agenda te zetten en mensen die met het onderwerp bezig zijn een podium te bieden. Bovendien ben je verantwoordelijk voor het aanstellen van bestuurders. Op die manier heb je direct invloed op de duurzame agenda. Ik ben trots op de stappen die we hebben gezet bij KPN. Dit is nu al een aantal jaren één van de duurzaamste telecombedrijven ter wereld. Ook Renewi heeft de afgelopen jaren zijn eigen beleid enorm vernieuwd. Bij elke investering wordt niet alleen het rendement beoordeeld, maar ook de bijdrage aan de duurzaamheidsstrategie. En bij Fairfood zijn we druk bezig om met blockchaintechnologie kleine boeren een leefbaar loon te geven.

Af en toe heb ik wel eens de neiging om de stoel van toezichthouder om te ruilen voor die van bestuurder, dan kriebelt het. Bijvoorbeeld in tijden van urgentie of als je wilt dat er snel stappen gemaakt worden. Als toezichthouder moet je toch best wel vaak op je handen zitten. Toch denk ik dat ik als toezichthouder meer kan bereiken dan als politicus, juist omdat je zo breed actief kunt zijn. Ik kan veel meer impact maken als ik anderen weet aan te moedigen.”