China is in grote mate afhankelijk van het Tibetaanse Hoogland voor haar drinkwatervoorziening. Daarnaast stromen rivieren uit dit gebied naar landen als India, Nepal en Vietnam. Daarmee voorziet het Tibetaanse Hoogland bijna de helft van de wereldbevolking van water. Klimaatmodellen wijzen echter uit dat de kans groot is dat het Tibetaanse Hoogland de komende decennia door stijgende temperaturen te maken krijgt met grote droogte. 
Een reden voor China om een poging te wagen het weer naar haar hand te zetten. Met de plaatsing van kleine verbrandingsovens hoog in de Tibetaanse bergen wil het land regenval in de regio verhogen. Betrokken wetenschappers vertelden de South China Morning Post dat deze maatregelen de regenval in de regio kunnen verhogen met tien miljard kubieke meter per jaar. Dit is circa 7 procent van China’s totale waterverbruik.
De Wageningse hoogleraar Meteorologie Bert Holtslag plaatst vraagtekens bij deze aantallen. “Wil je echt effectief zijn, dan heb je al heel veel ovens nodig voor een beperkt oppervlak,” zegt hij. “Het zou kunnen werken voor een klein gebied, maar het is de vraag hoe sterk het effect dan is. Bovendien is Tibet groot: je verliest het al gauw van de omvang van het oppervlak.”
Hoe China regen wil maken
Regendruppels ontstaan wanneer vochtige lucht afkoelt en op zwevende deeltjes in de atmosfeer botst. China stimuleert dit proces door dit soort deeltjes zelf in de lucht te brengen. In de kleine verbrandingsovens verstookt China vaste brandstof met zilverjodidedeeltjes. De periodieke, vochtige moessonwind vanuit Zuid-Azië voert de deeltjes verder naar boven waar wolken worden gevormd.
De Chinese overheid heeft met meer dan vijfhonderd verbrandingsovens op berghellingen in onder andere Tibet en Xinjiang proeven gedraaid. Met behulp van geavanceerde militaire technologie van de China Aerospace Science and Technology Corporation kan de brandstof zelfs op meer dan vijfduizend meter hoogte efficiënt worden verbrand. Op basis van satellietdata kunnen wetenschappers de ovens op afstand met hun smartphone bedienen.
Onderstaande infographic maakt de werkwijze van China inzichtelijk.
Impact op het milieu
Volgens de Chinese wetenschappers die betrokken zijn bij de experimenten valt de impact op het milieu mee, maar in de regel komt bij bijna elke verbranding CO2 vrij (een bekende uitzondering op die regel is waterstof). Tegelijkertijd geldt: Hoe efficiënter de verbranding, hoe meer energie je kunt opwekken met dezelfde hoeveelheid brandstof. Daar is dus winst te behalen, maar het verandert niets aan het feit dat er CO2 vrij blijft komen.
Daarnaast lijkt de stof zilverjodide niet zo onschuldig te zijn. In een veiligheidsvoorschrift voor het gebruik van zilverjodide in laboratoria noemt Carl Roth, leverancier van laboratoriumbenodigdheden, dat zilverjodide gevaar oplevert voor het aquatisch milieu. Het middel is ‘zeer giftig voor in het water levende organismen, met langdurige gevolgen.’ Daarom moet lozing van het product in afvoerkanalen, oppervlaktewater of grondwater worden voorkomen.
Impact op het klimaat
Wanneer het de Chinezen zou lukken om de wolken op grote schaal te beïnvloeden, dan kan dat ook het regionale klimaat van Tibet veranderen, met mogelijke gevolgen voor de naburige landen.
'Wolken veranderen door klimaatverandering'
Als het wolkenoppervlak groot genoeg is, kunnen namelijk zelfs kleine veranderingen in de samenstelling of hoogte van de wolken het klimaat meer veranderen dan de verwachte veranderingen veroorzaakt door broeikasgassen, stelt de NASA in haar fact-sheet The Importance of Understanding Clouds.
Holtslag reageert instemmend. “Het is inderdaad zo dat als door klimaatverandering het atmosferisch klimaat verandert, ook de wolken veranderen die op zichzelf weer aanleiding kunnen geven tot nog grotere veranderingen.”
De invloed van wolken
“We weten dat het klimaat minder warm wordt als de omvang van lage wolken sterk toeneemt, maar als de omvang van hoge wolken toeneemt zorgt dat voor een verdere opwarming”, legt Holtslag uit. “We weten nu helaas nog niet welke richting dit op gaat. Dat is een fantastische uitdaging voor ons vakgebied, maar onbevredigend voor de maatschappij, die snel een antwoord wil.”
Er wordt ook ander onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om wolken te beïnvloeden. “Bijvoorbeeld door de wolkeneigenschappen van lage wolken iets te veranderen waardoor die wolken witter worden en daardoor meer zonnestraling reflecteren”, weet Holtslag. Maar ook hier komt het inmiddels bekende praktische probleem om de hoek kijken: de schaalgrootte.
Daarom ziet Holtslag voor de vermindering van de klimaatopwarming vooralsnog meer in het zo snel mogelijk implementeren van de afspraken van Parijs: “Het beste is eigenlijk om zo snel mogelijk de broeikasemissies te reduceren en de verslaving aan olie en gas te verminderen. Dat zal niet gemakkelijk zijn, maar het is beter dan proberen het klimaat moedwillig te veranderen zoals men in China kennelijk van plan is.”
Lees ook:
- China opent zijn eerste weg die zonne-energie opwekt
- China’s nieuwe zonne-energiebeleid heeft grote gevolgen
- Hoe de Chinese importrestricties op oud papier de transitie naar een circulaire economie versnellen
Bronnen: South China Morning Post, 360 Magazine en Nemo Kennislink | Infographic: Ivo van IJzendoorn
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in