Het gat heeft dezelfde ‘diepte’ als het gat boven de Zuidpool, maar is veel groter. Dat is de conclusie van Canadees onderzoek, dat op een andere manier naar de atmosfeer kijkt dan doorgaans gebeurt. Het grote ozongat zit er vermoedelijk al sinds de jaren ’80, maar werd nooit ontdekt. Tot nu.
Een gat in de ozonlaag kun je niet zo makkelijk ‘zien’. Je moet aantonen dat er op plekken meer schadelijke straling binnenkomt dan op andere plekken. Dat is lastig te doen, en gaat normaal met een model dat de chemische samenstelling van de lucht analyseert. Uit die modellen kwam echter geen noemenswaardig gat naar voren.
Kosmische straling
De Canadese onderzoekers deden het anders. Ze keken naar de hoeveelheid kosmische straling die de aarde binnenkomt. Kosmische straling zijn deeltjes die heel snel zijn en schadelijk kunnen zijn voor mensen. De atmosfeer houdt ze echter heel makkelijk tegen. Tenminste, als de ozonlaag niet is aangetast. Door de verwachte hoeveelheid kosmische straling af te zetten tegen metingen ontdekten de onderzoekers het gat.
De oorzaak van de verminderde hoeveelheid ozon op zo’n groot deel van de planeet is niet helemaal duidelijk. Bij het Zuidpool-ozongat was het al snel duidelijk: chloorfluorkoolstoffen (CFK’s), vaak gebruikt als drijfgas, waren de boosdoener. Een verbod op deze stoffen kwam snel en de ozonlaag herstelde zich langzaam.
Lees ook: Hoe ruimtetoerisme de ozonlaag zal vernietigen
Klimaatverandering als oorzaak
De oorzaak van dit ‘gat’ ligt elders: bij klimaatverandering. Tenminste, volgens Paul Young van Lancester University. Via Science Media Center werpt hij twijfels op de Canadese studie. “Er is geen ‘gat in de ozonlaag boven de tropen’. De gemeten afname van ozon is relatief groot ten opzichte van eerder, maar in absolute zin niet relevant”, vertelt hij. Dat betekent dat er wel minder ozon is dan in eerdere decennia, maar dat het tot op zekere hoogte een normale schommeling is. Het gat in de ozonlaag op de Zuidpool liet een heel ander beeld zien
Young legt de oorzaak van de grote percentuele schommeling in ozon bij klimaatverandering. “Sinds 2000 neemt de hoeveelheid ozon boven de tropen inderdaad af, maar dat komt door de verandering in beweging in de atmosfeer. Verandering die hoort bij klimaatverandering.”
Kanker en mislukte oogsten
Kortom: de opwarming van de aarde en het almaar sterkere broeikaseffect verandert de atmosfeer en daarmee de ozonlaag. Volgens Young hoeft dat niet de problemen te veroorzaken die we op de Zuidpool zagen. Daar kwam meer UV-licht door het gat, wat zorgde voor gevaren voor mens en milieu. Zo ver hoeft het volgens Young niet te komen. De onderzoekers willen toch waarschuwen; te weinig ozon kan ervoor zorgen dat grote gebieden meer risico hebben op kanker en mislukte oogsten.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in