7 kansen voor duurzaam bouwen met bakstenen

In het onderzoek, dat het ingenieursbureau in 2010 uitvoerde in opdracht van de gemeente Amsterdam, beschrijft Tauw dat het kiezen voor bakstenen in plaats van beton als bestratingsmateriaal 237 kiloton CO2-uitstoot bespaart. Het produceren van de gebakken stenen kost echter veel energie. Daarom worden verschillende innovaties ontwikkeld om duurzame bakstenen mogelijk te maken.

DuurzaamBedrijfsleven Media geeft een overzicht van zeven innovaties die de bouwsector verduurzamen met bakstenen:

• Bakstenen uit sloopafval

De Nederlandse start-up StoneCycling maakt duurzame bakstenen uit sloopafval. Daarvoor onderzoekt StoneCycling de samenstelling van het afval om te bepalen welke stoffen de start-up in handen heeft. Vervolgens worden de grondstoffen verpulverd tot poeder en in verschillende verhoudingen samengevoegd om er bouwmaterialen van te maken. Inmiddels staat de eerste woning gemaakt van de zogeheten WasteBasedBricks in Rotterdam.

• Bakstenen uit baggerslib

Niet alleen met sloopafval, maar ook met geperst baggerslib zijn duurzame bouwstenen te produceren. Dit doet het bedrijf Netics uit Alblasserdam. Om deze bouwelementen ter plekke te produceren, maakt Netics gebruik van het kleimateriaal zeoliet. Dit materiaal wordt warm bij aanraking met water, waardoor het vocht van baggerslib in rap tempo verdampt en de bouwelementen snel kunnen worden geproduceerd.

Daarnaast maakt zeoliet de baggerslibproducten extra sterk. Volgens het architectenbureau EGM Architecten, dat samen met Netics werkt aan de toepassing van de producten, is het bouwmateriaal geschikt om traditionele bakstenen in woningbouw te vervangen.

• Mortelvrije bakstenen hergebruiken

Het Nederlandse bedrijf Daas ontwikkelde met het zogeheten ClickBrick-systeem bakstenen met roestvrijstalen clips. Daarmee is het mogelijk om de bakstenen te stapelen in plaats van te metselen met metselmortel. Daarnaast zijn de bakstenen van het ClickBrick-systeem gemakkelijk uit elkaar te halen voor hergebruik.

De ClickBrick-bakstenen zijn toegepast op het schoolgebouw De Mast in Enschede. Hiervoor werden 18.000 bakstenen hergebruikt en 6.300 bakstenen van het totale aantal opnieuw gebruikt voor de bouw van een opleidingscentrum in Doetinchem.

• Sigarettenpeuken in bakstenen?

Het bakken van bakstenen kost veel energie, bleek uit het onderzoek van Tauw. Wetenschappers aan de Australische Royal Melbourne Institute of Technology (RMIT) University bedachten hiervoor een oplossing. Zo hebben zij oude sigarettenpeuken toegevoegd bij de productie van bakstenen en daarmee 58 procent bespaard op het energieverbruik van het verbrandingsproces.

Naast de energie- en kostenbesparing in het productieproces, leveren de materialen ook energiebesparing op wanneer ze worden gebruikt bij de bouw van een woning. Volgens de wetenschappers hoeven bewoners met deze bakstenen de verwarming ’s winters niet hoger te zetten.

• ‘Gekweekte’ bakstenen

Bij de productie van de ‘biobakstenen’ van de Amerikaanse start-up BioMason wordt energie ook bespaard. Deze stenen hoeven namelijk niet gebakken te worden. De biobakstenen bestaan uit en mengsel van zand, afvalwater en micro-organismen. Door gebruik van deze componenten hoeft het bedrijf geen verhitting of klei in te zetten om de bakstenen te produceren.

In het productieproces van de biobakstenen plaatst de start-up het zand in een mal, waarna bacteriën worden toegevoegd. Deze micro-organismen hechten zich vast aan de zanddeeltjes in de mal. Vervolgens wordt de mal met het zand- en bacteriemengsel besprenkeld met afvalwater. Dit stimuleert het hechtingsproces. Binnen drie tot vijf dagen ontstaat er een stevige baksteen die klaar is voor gebruik.

• Slimme bakstenen

In Groot-Brittannië werken wetenschappers aan de University of the West of England (UWE Bristol) aan slimme bakstenen, die woningen, kantoorgebouwen en openbare ruimtes zelfvoorzienend kunnen maken in water en elektriciteit. Het zogeheten Living Architecture (Liar)-project wordt gefinancierd door het onderzoeksprogramma Horizon 2020 van de Europese Unie.

De slimme bakstenen van het Liar-project bestaan uit een bioreactor die met biobrandstofcellen en algen is gevuld. De biobrandstofcellen bevatten micro-organismen die water zuiveren, fosfaat terugwinnen en elektriciteit opwekken door de afbraak van organische materialen.

Tegelijkertijd faciliteren de cellen de productie van nieuwe wasmiddelen. Muren gemaakt van de slimme bakstenen moeten daarnaast de temperatuur in binnenruimtes kunnen beheren en rekening houden met de buitentemperatuur.

• Koelen met bakstenen

Ook in Colombia innoveert de bouwsector met duurzame bakstenen. De Colombiaanse architectenstudio Sumart Diseno y Arquitectura SAS heeft keramische bouwstenen ontwikkeld met een ongewone dwarsdoorsnede. Die maakt luchtventilatie tussen de opgestapelde bakstenen mogelijk. Dit leidt ertoe dat zonnewarmte beter door de gevels wordt verspreid en een gebouw koel blijft in een warm klimaat.

Met de zogeheten Bloque Termodisipador (BT) zeggen de Colombiaanse architecten een oplossing te hebben om gebouwen koel te houden, zonder daarbij installaties in te zetten die energie gebruiken. In tegenstelling tot traditionele bakstenen, zijn de BT-stenen volledig afgewerkt, waardoor een kostenbesparing op het vlak van materiaalafwerking en onderhoud mogelijk is. 

Foto: Hoofd- en In tekst-afbeelding: BioMason, Voetafbeelding: Camilo Suz via Archdaily (Cropped by DuurzaamBedrijfsleven)