Beton, de Romeinen bouwden er al aquaducten van, maar het materiaal raakte daarna lange tijd in de vergetelheid. Tot het bijna tweehonderd jaar geleden werd héruitgevonden door de Engelse Joseph Aspdin en in 1842 letterlijk in bedrijf werd genomen. De bouwwereld maakte daarop een enorme vlucht, want beton is snel, stevig en flexibel te vormen. Maar er zit ook een nadeel aan: het is vervuilend, vooral omdat het zo veel gebruikt wordt en bij de productie van beton komt nou eenmaal veel CO2 vrij. Maar de hoge CO2-uitstoot in de bouwwereld ligt niet alleen aan deze grijze massa. Ook veelgebruikte bouwmaterialen als kunststof kozijnen en PVC-leidingen zijn verantwoordelijk voor de CO2-uitstoot die verminderd moet worden.
Kortom: wil Nederland in 2050 volledig circulair zijn, dan zit de uitdaging op het gebruik van bouwmateriaal, zo stellen Sandra Koenraadt en Hans-Hugo Smit van Rabobank in hun laatste BouwUpdate. Volgens deze analisten kunnen we in drie stappen dichterbij het halen van de doelen in het klimaatakkoord komen: het verminderen van het gebruik van nieuwe en eindige grondstoffen, het vaker gebruiken van bestaande materialen en het overstappen op hernieuwbare bouwgrondstoffen ofwel op biobased materialen.
Hou(d)t de toekomst
Uit de bouwanalyse van Rabobank komt vooral naar voren dat biobased materiaal de toekomst is, niet alleen hout, maar ook onder andere hennep, wol en schelpen. Natuurlijke materialen groeien na het oogsten weer aan, en bijvoorbeeld stro en vlas doen dat ook nog eens relatief snel. Daarnaast is het weer recyclebaar of terug te brengen tot compost, en nemen deze materialen ook nog CO2 op uit de atmosfeer. Als voorbeeld halen de analisten aan dat één kuub hout ongeveer een ton CO2 compenseert, wat gelijkstaat aan 5.000 autokilometers. Ook is biobased bouwen op kortere termijn aantrekkelijk, zo zeggen de analisten, omdat het een oplossing kan zijn voor gebieden waar nu vanwege stikstofregelgeving niet (traditioneel) gebouwd mag worden. “Bovendien”, stellen zij, “biedt het bouwen met natuurlijke materialen kansen op nieuwe businessmodellen.”
Back to the woods
Voor de bouw met hout ligt in Nederland nog wel een uitdaging: het duurt natuurlijk even voordat bomen zo gegroeid zijn dat het hout gebruikt kan worden in de bouw. Nu moet Nederland dan ook nog hout importeren uit vooral de Scandinavische landen en de Baltische staten. Rabobank, van oorsprong natuurlijk een boeren leenbank, ziet daar juist ook kansen liggen. Want voormalige agrarische grond kan worden ingezet voor het planten van bomen, zo stellen zij. “Voor nieuwe woonwijken of windmolenparken zien we dat mensen dat niet in hun eigen achtertuin willen, maar we verwachten dat mensen minder problemen hebben met een bos.”
En omdat grond in Nederland te intensief gebruikt is, zullen veehouders hun toekomstscenariop sowieso moeten overwegen. Volgens de Rabobank ligt daar een kans: “Zou (productie)bosbouw voor een deel van deze boeren geen kansrijk alternatief zijn of een aanvullende bron van inkomsten?” De analisten zien een goede optie voor meer eigen bosbouw in mogelijk vrijkomend agrarisch gebied, wat ook wel agroforestry wordt genoemd.
Nieuwe technieken in hout
Hout mag dan een nog veel ouder bouwmateriaal zijn dan beton, maar voor de hedendaagse bouwwereld is het weer relatief nieuw. Architecten en bouwbedrijven moeten gewend raken aan het werken met hout, vooral voor grote kantoorpanden en industriële bewerkingen. Toch is de houtbouw al in opkomst. Zo kondigde DPG Media onlangs aan hun nieuw te bouwen kantoor van hout te maken. Dat past weer goed in het plan van regio Amsterdam: in 2025 moet minimaal 20 procent van de nieuwbouw uit hout zijn opgetrokken.
En dat is mogelijk. Er zijn nu al verschillende bouwtechnieken in opmars zoals houtskeletbouw (HSB) waarbij de vloer meestal van beton is maar geraamte van het pand van hout wordt gemaakt. Dan heb je Glulam waarbij vuren ribben horizontaal worden verlijmd (vaak te zien bij grote en gebogen overkappingen, zoals tennishallen). Laminated Veneer Lumber (LVL) waar dunne fineerlagen op elkaar geperst worden en Cross Laminated Timber (CLT) waar hout, zoals de naam zegt, kruislaags bestaat uit platen. Eenmaal bewerkt zoals bij CLT is hout zo sterk als beton.
Volgens de inschatting van de Rabobank zijn vorig jaar al 2.500 huizen gebouwd van hout. Andere praktijkvoorbeelden zijn Hotel Jakarta in Amsterdam en de 73 hoge woontoren HAUT van Lingotto – die nog wel een betonnen kern heeft maar verder geheel uit hout is vervaardigd. De conclusie van de analisten: “Voor een CO2-neutrale bouw is het nu zaak te versnellen en de productie fors te verhogen.” Volgens hen zijn er veel start-ups en scale-ups die zich op toeleggen. “Als Rabobank willen wij dat ook actief stimuleren. We delen graag onze kennis en netwerk, en zorgen voor financieringsmogelijkheden.”
Meer weten over hoe bomen op akkers zorgen voor duurzame akkerbouw, lees dan dit artikel.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
