Microplastics zijn klein, maar overal. In de badkamer zijn ze goed vertegenwoordigd: onderzoek van de Plastic Soup Foundation wijst uit dat negen op de tien verzorgingsproducten microplastics bevatten. Dat de plasticdeeltjes ook in babyverzorging zitten, ontdekte Sjoerd Trompetter toen hij vader werd. Samen met zijn compagnon startte hij Naïf en bracht crèmes, babyolie en billendoekjes met enkel natuurlijke ingrediënten op de markt. Daar voegde het microplasticvrije merk later verzorgingsproducten voor volwassenen aan toe.
Keerzijde
Trompetter noemt plastic een bijna magisch ingrediënt. “Fabrikanten zijn er dol op, want het is heel goedkoop. De toepassingen zijn eindeloos. Plastic geeft de gewenste structuur aan producten. Siliconen in shampoos laten het haar glanzen en microplastics in crèmes bieden een goede textuur om rimpels op te vullen. Er is echter een grote keerzijde. Plastic breekt namelijk niet af. Het verdwijnt door de wasbak en het doucheputje en komt vervolgens in het ecosysteem terecht. Dat betekent dat het eindigt in het water, de vissen, het voedsel en in ons lichaam.”
Gezondheid
Microplastics in het lichaam hebben schadelijke gevolgen voor de gezondheid, zegt Almar Fernhout. “Steeds meer onderzoeken wijzen uit hoe slecht het is. De Plastic Soup Foundation bericht over rapporten waarin plastic chemicaliën in verband worden gebracht met onvruchtbaarheid, kanker en auto-immuunziekten zoals Alzheimer en Parkinson. Als je ziet wat recente onderzoeken zeggen, is het van de gekke dat het nog mag, al die microplastics in verzorgingsproducten.”
Met zijn bedrijf Smyle pakt Fernhout het anders aan. Hij ontwikkelde tandpastatabletten als vervanging voor de vloeibare tandpasta in plastic tubes. Dankzij de vaste vorm bevat het geen chemische toevoegingen zoals microplastics. “Toen ik hoorde dat mensen zevenhonderd keer per jaar hun tanden poetsen met plastic, dacht ik: dit kan niet waar zijn. Maar het is echt zo. Microplastics in het haar is al niet fris, maar in de mond en tussen de kiezen… Dat heeft me doen besluiten om tandpasta zonder plastic te ontwikkelen.”
Het kan gewoon
Nu zijn verzorgingsproducten niet de enige bron van microplastics. Ze komen ook in het milieu terecht door zwerfafval en slijtende autobanden. Trompetter: “Toch is 2 procent van alle microplastics in de oceaan afkomstig van verzorgingsproducten. Dat is niet nodig. Microplastics horen niet thuis in deze productcategorie.”
Dat bewijst hij met Naïf. In plaats van microplastics, worden natuurlijke ingrediënten gebruikt die een vergelijkbare werking hebben. Zo bevat de wascrème voor kinderen zonnebloem- en katoenzaadolie. In de conditioner is lijnzaadolie verwerkt. “Er zijn genoeg alternatieven. Het wel of niet gebruiken van microplastics is een keuze. Microplastics bestaan nog niet zo lang op deze schaal. Het is een innovatie van de laatste decennia. In de jaren 60 was er ook shampoo en daar zat het niet in.”
Ook tandpastamerk Smyle vermijdt microplastics. De tabletvorm maakt dat mogelijk, verklaart Fernhout. “Als je iets vloeibaar uit een tube wil krijgen, moet er van alles en nog wat in. Onze tabletten bevatten alleen ingrediënten die werkzaam zijn voor het gebit. Meer niet. Ik zeg niet dat het makkelijk was, maar het is zeker mogelijk en bovendien onbeperkt schaalbaar. Met Smyle laten we zien dat het gewoon kan. En als wij het kunnen, dan kunnen grote bedrijven het al helemaal. Die budgetten zijn honderden, zo niet duizenden keren hoger dan de onze.”
Duurzamer?
Zijn microplasticvrije producten ook automatisch duurzamere producten? “Niet per definitie”, zegt de oprichter van Naïf. “Duurzaamheid is breder dan microplastics alleen, maar het is een belangrijk ingrediënt. Bij Naïf maken we op verschillende vlakken duurzame keuzes. Zo zijn de tubes die we gebruiken gemaakt van bioplastic, op basis van rietsuiker. Onze zonbescherming bevat geen chemisch filter en brengt daardoor geen schade toe aan de oceaan. Ook doen we footprint studies naar al onze producten om de CO2-uitstoot verder omlaag te brengen.”
Ook bij Smyle wordt nagedacht over duurzaamheid. De tabletten worden geleverd in een glazen flesje. Het idee is dat deze glazen fles vaker wordt gebruikt. “We werken met refills. Die verpakkingen zijn gemaakt van gerecycled papier en lichter dan tandpastatubes. Dus al met al is het glazen flesje wat zwaarder dan een tandpastatube, maar daarna is de nalevering veel lichter en dus beter voor het milieu omdat er minder CO2-uitstoot tijdens transport plaatsvindt.”
Tijd en geld
Op dit moment kunnen veel merken moeilijk afscheid nemen van microplastics. Hoe komt dat? “Multinationals zijn niet erg flexibel”, zegt Fernhout. “Voor grote partijen is het lastig om innovaties snel door te voeren. Ingrediënten worden vaak grootschalig ingekocht. Dat zorgt voor meer procenten winst in de marge, maar het maakt ze niet wendbaar. En dan is er nog de lobby vanuit de beautyindustrie. In plaats van te veranderen, wordt een ellenlange discussie gevoerd over de definitie van microplastics. De formules van producten worden niet aangepast. Wel wordt er druk nagedacht over manieren om het label microplastic te omzeilen.”
“Een product aanpassen kost tijd en geld", vult Trompetter aan. “Als er geen harde noodzaak is, doen bedrijven het niet. Die noodzaak moeten we dus creëren. Enerzijds door wetgeving, maar dat duurt erg lang. Anderzijds hebben consumenten en winkelketens een rol. Op het moment dat Kruidvat zegt: we kopen geen producten meer in met microplastics, kan het snel gaan.”
Campagne
Om die noodzaak aan te wakkeren, zijn Naïf en Smyle een campagne gestart in samenwerking met andere microplasticvrije merken WELEDA, Witlof Skincare, Marcel’s Green Soap, The Lekker Company en de Plastic Soup Foundation. De campagne moet het bewustzijn bij consumenten vergroten. Fernhout: “Mensen weten vaak niet dat er microplastics in hun verzorgingsproducten zitten. Daarom kaarten we het probleem aan. Tegelijkertijd willen we duidelijk maken dat een plasticvrije keuze niet moeilijk en duur hoeft te zijn. Er zijn alternatieven die net zo goed en goedkoop zijn, dus waarom zou je het niet doen?”
Ook retailers sluiten zich aan bij de campagne, vertelt Trompetter. “Bol.com is partner en onze boodschap werd enthousiast ontvangen door Etos. Kruidvat is actief bezig om microplastics uit de eigen producten te verwijderen. Dat komt deels door campagnes zoals deze. Nederlandse winkelketens zijn bereid om het goede te doen, maar hebben wel een zetje nodig. Dan helpt het als merken het voortouw nemen en een activistisch geluid laten horen.”
Antiplastic pact
Volgens de twee ondernemers werkt zo’n antiplastic pact zijn vruchten af. “Als een consument Naïf-shampoo zonder microplastics probeert en het bevalt, dan bestaat de kans dat er ook eens plasticvrije tandpasta en deodorant wordt gekocht. Als merken hebben we verschillende producten, maar de gemeenschappelijke factor is dat we microplasticvrij zijn. Daar vinden we elkaar.”
Trompetter: “Wanneer je samenwerkt, heb je een sterkere boodschap. Alle merken die betrokken zijn bij de campagne willen voorloper zijn. Wanneer een groepje voorlopers samenwerkt, zet iedereen grote stappen. We inspireren elkaar en kunnen concrete dingen van elkaar leren: of het nu gaat om het maken van duurzaamheidsrapportages of in contact komen met partijen uit de retail. Dat maakt zo’n samenwerking erg waardevol.”
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
