Diverzio: Hoe duurzame voeding winst oplevert in de zorg

In Nederlandse ouderenzorg- en verpleeghuizen belandt 30 tot 40 procent van de warme maaltijden in de afvalbak. In ziekenhuizen is dit percentage zelfs 40 tot 60 procent. Naar schatting kost het de zorgsector € 200 mln per jaar om maaltijden te verwerken die in de afvalbak belanden. Dat blijkt uit onderzoek van Stichting Diverzio en Wageningen UR Food & Biobased Research.

Volgens Koen Nouws Keij, directeur van Stichting Diverzio, kan het terugdringen van voedselverspilling in ziekenhuizen naar schatting € 17 mln per jaar opleveren. Wanneer de zorgsector voedselverspilling terugdringt, kan dat zelfs meer geld opleveren. Om deze kansen te grijpen, organiseert Stichting Diverzio (Duurzame Inkoop Vers voedsel gezonde Economie in de Regio voor Zorg Instellingen en Overheid) projecten en initiatieven die gezond, smakelijk en duurzaam eten en drinken beschikbaar maken voor de zorgsector.

‘Duurzaam en gezond eten is voordeliger’

“Cliënten, patiënten, bewoners, personeel en bezoekers in de Nederlandse zorg gebruiken meer dan 1 miljoen consumpties per dag”, zegt Keij. “Niet alles wordt opgegeten en dat kost geld. Het overgebleven voedsel wordt ingezameld en als afval verwerkt. Het gaat om een afvalstroom die relatief veel weegt en om hygiëneredenen gekoeld bewaard moet worden. Ook dit gaat gepaard met de nodige kosten door een hoog energieverbruik.”

Om voedselverspilling in de zorgsector aan te pakken en de verwachte economische en ecologische winsten te behalen, startte Diverzio de projecten Duurzaam en Gezond aan Tafel en Gezonde Korte Ketens. Doel van Duurzaam en Gezond aan Tafel is om mensen met een kwetsbare gezondheid duurzame voeding met meer smaak te bieden.

Met dit programma zijn veertien Friese zorgorganisaties erin geslaagd om de voedselverspilling tot onder het landelijk gemiddelde terug te dringen. De deelnemende organisaties verminderden de voedselverspilling volgens Stichting Diverzio tot onder de 20 procent. Bij sommige deelnemers ligt het percentage tot onder de 10 procent.

Regionale voedselketen sluiten

Behalve op de zorg, focust Diverzio zich ook op ondernemers in de agrifood-sector. In het programma Gezonde Korte Ketens werken dertig tot vijftig ondernemers in de agribusiness samen om te voldoen aan de groeiende vraag in de zorg naar betaalbaar en eerlijk geproduceerd eten. Doel is om samenwerking tussen de zorgsector en landbouwbedrijven te stimuleren om de regionale voedselketen te sluiten.

“Onderzoeken en praktijkvoorbeelden laten zien dat een duurzaam voedingsbeleid in de zorg meer oplevert dan dat het kost"

Keij: “Zorgorganisaties denken nu soms nog dat koken met vers eten uit de streek ingewikkeld is. Wij helpen ze die drempels over. Zien ze eenmaal de voordelen, dan is het enthousiasme hartverwarmend.” Door te koken met vers en lokaal geproduceerd eten kunnen zorginstellingen volgens de directeur zowel besparen op de transport- als de inkoopkosten van de voeding. Als voorbeelden noemt hij het Westfriesgasthuis in Hoorn en Vrijwaard in Den Helder, die het programma succesvol in de praktijk toepassen.

Samen tegen voedselverspilling in de zorg

Naast het voorkomen van voedselverspilling, verwacht Diverzio met deze projecten ook zorgkosten te verlagen, voedselkilometers te verminderen en de gezondheid van patiënten te bevorderen. “Er zijn inmiddels meer dan honderd organisaties in Nederland die samen het eten en drinken gaan verduurzamen, gezonder en lekkerder gaan maken. Een soortgelijk initiatief of programma op het gebied van duurzaam en gezond eten in de zorg is nog nooit eerder in Nederland, Duitsland, België of andere Westerse landen gerealiseerd”, zegt de Diverzio-directeur.

Dat het terugdringen van voedselverspilling in de zorgsector veel winst oplevert, is duidelijk. Toch moeten zorgorganisaties nog een aantal drempels overwinnen om het voedingsbeleid te verduurzamen. Volgens Keij zien ziekenhuizen en zorginstellingen een duurzaam voedingsbeleid vaak nog als een kostenpost die geen hoge prioriteit heeft. Door gebrek aan inzicht over de acties die ze kunnen ondernemen om het voedingsbeleid te verduurzamen, betalen zorgorganisaties nog een hoge prijs voor de voedselverspilling.

"Gezond, vers, duurzaam eten en drinken is het goedkoopste en lekkerste medicijn"

Het lekkerste medicijn

Om deze drempels weg te nemen, adviseert de directeur zorgorganisaties om realistische doelen op te stellen. Daarnaast ligt er een uitdaging om niet alleen voedselverspilling tegen te gaan, maar de geconsumeerde maaltijden ook duurzaam te produceren en in te kopen. “Bewustwording, inzicht in de voordelen, een goed plan van aanpak en vooral acties, kunnen veel positieve verandering teweegbrengen en snel de drempels weghalen”, zegt Keij.

Met een integrale aanpak op het voedingsbeleid, waarbij er wordt gekeken naar duurzaamheid vanaf de inkoop van voeding tot aan de verwerking van het restafval, kunnen zorgorganisaties volgens Diverzio € 50.000 tot € 150.000 aan kosten besparen. De directeur is van mening dat de tijd van praten voorbij is en dat de zorgorganisaties daadwerkelijk actie moeten ondernemen om deze kansen te grijpen.

Keij: “Onderzoeken en praktijkvoorbeelden laten zien dat een duurzaam voedingsbeleid in de zorg meer oplevert dan dat het kost. Ook ervaren patiënten meer welbevinden bij een duurzaam voedingsbeleid, waardoor de gezondheid wordt gestimuleerd. Gezond, vers, duurzaam eten en drinken is het goedkoopste en lekkerste medicijn.”

Foto's: Stichting Diverzio (Cropped by DuurzaamBedrijfsleven)