Op de salontafel in het kantoor waar we elkaar ontmoeten ligt een dik rapport geprint op vaal grijs papier getiteld Ökologieorientiertes Marketing – Systematisierung und kritische Darstellung, een onderzoek uit 1992 naar ecologisch georiënteerde marketing. Het blijkt de afstudeerscriptie (op gerecycled papier) te zijn van Stefanie Wurst, algemeen directeur van BMW Group Nederland. “Dertig jaar geleden was het woord ‘duurzaamheid’ nog niet heel gebruikelijk”, glimlacht Wurst. “Maar de principes zijn hetzelfde gebleven. Ik ben altijd al geïnteresseerd geweest in de link tussen de economie en het milieu.” Voorafgaand aan haar huidige functie was Wurst vierenhalf jaar hoofd marketing van BMW Group Duitsland. In de tweeënhalf jaar dat ze in Nederland woont heeft ze zich de taal knap eigen gemaakt. “Bij de Nonnen in Vught”, vertelt ze met een licht Duits accent. “Een taalinstituut – van oudsher een klooster – dat in de jaren vijftig een eigen taalmethodiek ontwikkelde.” Tegenwoordig worden de lessen niet meer verzorgd door nonnen, maar hoogopgeleide taalkundigen uit de hele wereld. “De Nederlandse taal leren was voor mij heel belangrijk, omdat ik veel spreek met onze dealers. Dat we nu dezelfde taal spreken helpt met de verbinding.” Duurzaamheid in productie en energie Met BMW streeft Wurst stap voor stap naar een emissievrije toekomst. De Duitse autofabrikant wil in 2030 een vermindering van 80 procent CO2-uitstoot per geproduceerd voertuig ten opzichte van 2019. Sinds dit jaar draaien alle fabrieken van BMW op hernieuwbare energie en kijkt het concern voortdurend naar het optimaliseren van energieverbruik in de productie. Wurst: “In de fabriek in Leipzig wekken we elektriciteit op met vier windturbines. En in Dingolfing gebruiken we energie uit hydro-elektriciteit, opgewekt door de rivieren Isar en Lech die vanuit de Alpen langs de fabriek stromen.” Lees ook: Trends in mobiliteit: duurzaamheid en digitalisering De BMW-dealer als fabriek Op nationaal niveau spelen de eerder genoemde dealers – 52 in Nederland – ook een belangrijke rol in de duurzaamheidsstrategie. “Elke dealer is in wezen een kleine fabriek; het zijn gebouwen die energie verbruiken, maar ook zelf energie kunnen opwekken met bijvoorbeeld zonnepanelen. Ook is het een plek waar bedrijfs- en garageafval ontstaat dat je verantwoord kan recyclen”, vertelt Wurst. “Het is de eerste plek die onze klanten zien en daarmee hét moment om een voorbeeld te stellen. Een eveneens grote winst is volgens Wurst te behalen in de toeleveringsketen. “Ik probeer altijd uit te leggen dat de CO2-uitstoot van de hele waardeketen omlaag moet. Daarom willen we in de komende negen jaar ook een CO2-reductie van 20 procent per voertuig in onze toeleveringsketen realiseren. Dat is ambitieus, aangezien de totaal benodigde energie voor de productie van elektrische auto’s juist veel hoger is.” Wurst hoopt dat er een sneeuwbaleffect van verduurzaming ontstaat bij alle bedrijven in de keten waar BMW mee samenwerkt. “Zo’n toeleverancier werkt voor veel meer partijen dan alleen wij. Als wij hogere eisen stellen aan onze leveranciers, plukken andere afnemers daar ook de vruchten van.” Winning van zeldzame metalen Als voorbeeld noemt Wurst de winning van zeldzame metalen zoals kobalt en lithium; grondstoffen voor batterijen. “In veel gevallen kopen fabrikanten deze metalen in bij grote agentschappen, waarbij het onduidelijk is waar het product precies vandaan komt en hoe de winning gaat. BMW doet dat anders. Wij kopen direct bij de mijnen en zien toe op de milieu- en werkomstandigheden waaronder de metalen gewonnen worden en helpen actief mee om deze te verbeteren.” Wurst verwacht dat op de lange termijn de toeleveranciers die niet willen verduurzamen, het niet gaan redden. “Iedereen die ‘in business’ wil blijven, is met verduurzaming bezig. Uiteindelijk trekken deze producenten ook een grotere markt aan. De behoefte om iets goeds te doen voor de planeet overlapt met economische noodzaak. Het is een beweging die niet meer te stoppen is; de geest is uit de fles.” Lees ook: Eindhovense studenten lanceren ‘camper’ op zonne-energie Gerecyceld plastic in een BMW BMW Group wil zijn CO2-voetafdruk sterk verlagen bij de productie van voertuigen en zet daarom nadrukkelijk in op recycling. Op het moment wordt 99 procent van het afval dat ontstaat bij de jaarlijkse productie van 2,5 miljoen voertuigen al gerecycled. Ook in de voertuigen zelf wordt steeds meer gerecycled materiaal gebruikt. “De BMW iX die dit najaar komt, bevat al 60 kilo gerecycled plastic; zo’n 20 procent van de totale hoeveelheid plastic in de auto”, vertelt Wurst. “BMW Group Nederland heeft ook een samenwerking met The Ocean Cleanup, de organisatie van Boyan Slat die de plasticsoep uit rivieren en oceanen haalt. En honderd klanten hebben via de aanschaf van een speciale Oceans Edition van de BMW i3 gezamenlijk 100.000 euro aan The Ocean Cleanup gedoneerd. Ook als een BMW zijn laatste kilometer heeft gereden, wil de fabrikant de auto in de keten houden. In dertig landen is samen met de dealers een systeem opgezet waarmee afgedankte auto’s worden ingezameld. In het Recycling en Demontage Centrum in München worden afgedankte auto’s ontleed en secundaire grondstoffen verzameld. Speciale aandacht gaat uit naar de accu’s van elektrische modellen. Als deze intact zijn, krijgen ze een tweede leven als energie-opslag. Zo staat naast de fabriek in Leipzig een accupark van zevenhonderd BMW i3 accu’s die dienst doen als buffer voor eventueel overtollige energie die met de windmolens wordt opgewekt. Elektrisch rijden en e-zones In 2023 heeft BMW Group in totaal 25 geëlektrificeerde modellen op de markt, waarvan 13 volledig elektrisch. MINI, het andere automerk dat onder BMW valt, wordt vanaf 2030 zelfs volledig elektrisch. Verder spoort BMW zijn plug-in hybride rijders aan zo veel mogelijk elektrisch te rijden. Zo schakelen de plug-in hybrides, zoals de BMW X5 xDrive45e automatisch over op elektrische aandrijving als de auto een ‘eDrive Zone’ binnenrijdt; een geografisch gebied, dat in elk geval de milieuzone omvat. Zo wordt de uitstoot verlaagd waar het er het meest toe doet, in de stad. Of BMW ook een volledig elektrisch merk wordt, vindt Wurst moeilijk te zeggen. “Uiteindelijk hangt dat ook van de behoefte van de consument af. Daarnaast is niet elke regio in de wereld geschikt voor elektrisch. We werken op het moment aan een BMW met een waterstofbrandstofcel. Die aandrijving komt weer van pas als de afstanden langer zijn. Uiteindelijk denk ik dat het niet verstandig is om op één paard te wedden. Wat de aandrijving in de toekomst ook gaat zijn, aan ons de taak om het duurzaam te produceren.” Toekomst van mobiliteit De verscheidenheid aan doelstellingen en projecten van BMW Group past bij het leiderschap van Wurst. “Ondanks de coronacrisis hebben we het heel goed gedaan en zijn we weer marktleider geworden in ons segment. En als je aan de top wilt blijven, dan zul je voortdurend moeten veranderen en open staan voor andere ideeën.” Ook binnen het bedrijf probeert Wurst dit te stimuleren door zich hard te maken voor diversiteit. “Een bedrijf hoort een afspiegeling te zijn van de maatschappij. Naast een goede man-vrouwverhouding moet hier plek zijn voor mensen van alle leeftijden, met een migratieachtergrond of beperking. Want alle discussies die daarbuiten worden gevoerd, wil ik ook hierbinnen hebben. Zo ontstaan moderne oplossingen.”

7 minuten lezen

Het was in 2003 dat Ad Vlems met zijn vrouw besloot dat hij duurzamer wilde wonen. Hij betrok andere enthousiastelingen bij de plannen met als uiteindelijk resultaat het Ecodorp Boekel. De burgemeester van die gemeente wilde ruimte bieden aan de innovatieve woonwijk, en inmiddels wonen de eerste mensen in het dorp. Als initiatiefnemer is Vlems daar uiteraard één van. Hij ervoer al hoe goed de 50-centimeter-dikke kalkhennep muren warmte vasthouden. Zijn huis staat op het zuiden en daar werd het op een zonnige winterse dag 26 graden met de gordijnen dicht, terwijl het vroor. “We moeten de woningen dus nog wel wat tweaken”, aldus Vlems. Het plan is om luiken toe te voegen. Op die manier wil hij voorkomen dat het in de zomer nog veel heter wordt in de woning. En de luiken beschermen tegen stormen. Experimenteren en innoveren zijn onlosmakelijk verbonden met het ecodorp. Mensen die hier willen wonen moeten daarom ook vooraf een contract tekenen dat zij akkoord gaan met tests van innovaties. Niet verwonderlijk dus, dat Vlems in een video-call een half uur aan één stuk door kan praten over de bijzonderheden van het dorp. Innovaties in een duurzame woonwijk Ecodorp Boekel is bijvoorbeeld niet aangesloten op het riool. In plaats daarvan zuiveren bewoners het afvalwater in de wijk zelf. “Bij extreme droogte gaat er bij ons elke dag nog steeds 9.000 liter water de bodem in. In elke andere wijk gaat het grondwater omlaag, bij ons blijft het gelijk.” Dat komt doordat zij het water niet via het riool wegspoelen, maar letterlijk op locatie zuiveren met behulp van een helofytenfilter. Dat is een filter dat met behulp van planten afvalwater zuivert tot een kwaliteit die onschadelijk is voor het milieu. Daarnaast vangen de bewoners zoveel mogelijk regenwater op, wat ze gebruiken voor wasmachines en het doorspoelen van de toiletten. Naast wateropslag doen ze aan energieopslag. Daarvoor gebruiken ze de innovatie van Cees van Nimwegen: hij ontwikkelde een batterij waarbij warmte wordt opgeslagen in basalt-gesteente. Bekijk in deze infographic hoe die basaltbatterij werkt. Circulaire economie Het ecodorp innoveert ook met een circulaire elektriciteitskabel van kabelwereldleider Prysmian. Huidige stroomkabels kunnen na hun levensduur alleen nog verbrand worden om het metaal eruit te halen. De kabel die Prysmian ontwierp kan daarentegen makkelijk gestript worden, waardoor alles klaar is voor hergebruik. De kabel bestaat bijvoorbeeld uit één soort PVC-afvalplastic in plaats van meerdere soorten plastic. Dat maakt het veel makkelijker om het materiaal her te gebruiken. Omdat de kabel innovatief is, is hij nog niet helemaal gekeurd en gecertificeerd. Kortom, hij voldoet niet aan alle richtlijnen. Voor het kabelbedrijf biedt de samenwerking met Ecodorp Boekel uitkomst, want vanwege het innovatieve karakter van het dorp mag de kabel daar wel gebruikt worden. Het is niet de enige plek waar circulariteit in het dorp terugkomt; ook bij de bouwmaterialen is erop gelet. Zo maken de huizen gebruik van cementloos beton. Dat beton bestaat uit zand en grind dat eerder als asfalt werd gebruikt, en wordt gebonden met afval uit hoogovens. Daarnaast staan de huizen op glasschuim, een restproduct van glasrecycling. Tot slot is er aan de natuur gedacht. Zo is er in overleg met vleermuiswerkgroep Brabant, de vlinderbescherming en Nederland Zoemt bepaald welke vleermuis-, vlinder- en bijensoorten extra bescherming nodig hebben en goed gedijen in een woonwijk. In een biodiversiteitsplan staat opgeschreven op welke tien diersoorten het ecodorp extra gaat letten. “Provincie Brabant was zo enthousiast over ons biodiversiteitsplan dat we, als het klaar is, worden aangesloten bij het natuurgebied naast ons. Dan worden wij onderdeel van het natuurnetwerk van Nederland. Dat is natuurlijk uniek: als een woonwijk ineens een natuurgebied wordt.” ‘Elke innovatie is een risico’ Met al die innovaties bleek financiering lastig. Zo herinnert Vlems zich een reactie die hij kreeg toen hij op uitnodiging van een aantal banken en fondsen zijn plannen presenteerde. “Elke innovatie is een hoger risico, want we kunnen niet berekenen wat de gevolgen zijn van die innovatie”, vertelde één van de bankmedewerkers hem. Dat betekende dat Ecodorp Boekel hoge hypotheekrentes zou moeten betalen. Maar dat was onmogelijk, legt Vlems uit. “We bouwen sociale huurwoningen, dus wij kunnen ons geen hoge rente veroorloven.” Uiteindelijk bood een Duitse bank met ervaring op het gebied van woongemeenschappen uitkomst door financiering aan te bieden. Michiel Delfos, directeur Schade en Inkomen bij Achmea, herkent de ervaring van Vlems. “Wij merken ook dat het verzekeren van innovaties, net als het geven van kredieten voor innovaties, moeilijk is. Juist omdat het nieuw is. Daardoor weet je niet welke risico’s daaraan vastzitten.” Ondanks deze onbekendheid besloot Achmea wel te verzekeren. Alle machines, leidingen en woningen zijn door Achmea verzekerd. “Je kunt er angstig inzitten en het daarom niet doen, maar je kunt er ook voor kiezen om een pilot aan te gaan, omdat het bijdraagt aan duurzaamheid. Daar hebben wij voor gekozen en we denken dat we er uiteindelijk ook heel erg van leren en daardoor een stapje voorlopen in de nieuwe wereld.” Het effect van een mandarijnenschil Achmea levert niet alleen verzekeringen, maar experimenteert ook mee. Zo doet Zilveren Kruis een proef met instrumenten die de luchtkwaliteit in de woningen meten en waar een alarmbel afgaat als er schadelijke stoffen in de lucht zitten. “Op een gegeven moment ging dat apparaat af. Wat bleek? Een kindje was een mandarijn aan het pellen. In de schil zitten gifstoffen en dat merkte het apparaat op”, vertelt Delfos. Daarnaast denken de experts van de verzekeraar mee over de veiligheid van verschillende innovaties. Bijvoorbeeld over de basaltbatterij. Misschien moet er bij wijze van spreken wel een slotgracht omheen als brandbeveiliging. Alles is nu nog denkbaar. Het voordeel van vroeg instappen “Als je in een vroeg stadium aanhaakt en meedenkt, dan leer je ook de risico’s kennen”, verklaart Delfos deze stap van de verzekeraar. “Dat is ook nuttig als Achmea in de toekomst vaker dit soort initiatieven wil verzekeren.” Ook kan deze ervaring direct leiden tot nieuwe producten of diensten. Een bestaand voorbeeld daarvan zijn de groene daken van Interpolis. De groene dakbedekking zorgt voor minder waterschade, is goed voor de biodiversiteit en het dak eronder gaat ook nog eens langer mee. De ondernemers die de sedum-daken leggen, kan Achmea weer verzekeren. “We kijken of we met Ecodorp Boekel ook kunnen experimenteren met dienstverlening die we later groot kunnen uitrollen.” Instappen bij een project als Ecodorp Boekel sluit aan bij de rol die Achmea voor zichzelf ziet als coöperatief bedrijf, benadrukt Delfos. “Wij staan midden in de samenleving. Dat betekent dat we tegen onszelf hebben gezegd dat we niet alleen goed moeten zorgen voor de klanten en het bedrijf,maar ook voor de maatschappij.” Het is zijn persoonlijke overtuiging dat een bedrijf dat niet midden in de maatschappij staat uiteindelijk niet succesvol kan zijn. “Daarom moet je ook de strategie niet vanuit jezelf bedenken, maar vanuit jouw positie in de samenleving.” De verzekeraar heeft drie duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties gekozen waar het extra aandacht aan besteedt en die intrinsiek aansluiten bij de rol van een verzekeraar: gezondheid, veiligheid en klimaat. Deze thema’s komen terug bij het ecodorp, maar ook bij andere projecten. “De kracht van Ecodorp Boekel is de kleinschaligheid, het experimenteren en het innoveren. Ik denk dat het onze kracht is om ontwikkelingen groter en bekender te maken; we hebben 10 miljoen klanten en daarmee een groot bereik. Ik weet nog niet precies hoe of wat, maar ik weet wel dat er ongetwijfeld mooie en nieuwe samenwerkingen uitkomen.” Lees ook: Hoe bouw je de stad van de toekomst?

7 minuten lezen