Lipton vervangt theezakjes door biologisch afbreekbaar plastic. Is dit een goed alternatief?

Lipton vervangt de plastic onderdelen van alle theezakjes – denk aan piramidevormige zakjes die kunststof bevatten - door biologisch afbreekbaar plastic: PLA (polymelkzuur). Daarnaast wil Lipton in oktober dit jaar af van het plastic folie rondom de kartonnen verpakking. Die wordt vervangen door een bio-kunststof coating aan de binnenkant van de verpakking, waardoor het karton nog steeds recyclebaar blijft. Met deze twee aanpassingen zegt de theefabrikant jaarlijks meer dan een miljoen kilo plastic afval te besparen in Europa.

11,6 miljard microplastics

De piramidevormige theezakjes kwamen in 2019 in opspraak na een Canadees onderzoek over microplastics in theezakjes. Wanneer je kokend water op een plastic theezakje giet, komen daar 11,6 miljard stukjes microplastics en 3,1 miljard nanoplastics bij vrij. Gezond is het niet, maar wat precies de effecten van deze kleine plasticdeeltjes op onze gezondheid zijn, is nog een raadsel. Professor Dick Vethaak van het kennisinstituut Deltares heeft meer dan 30 jaar ervaring op het gebied van ecotoxicologie - de studie naar door chemische en fysische factoren veroorzaakte toxische effecten bij levende organismen. De laatste jaren houdt hij zich vooral bezig met de mogelijke gezondheidseffecten van micro- en nanoplastics op onze gezondheid.

“Van traditioneel plastic weten we inmiddels steeds meer”, zegt Vethaak, en die resultaten zijn vaak niet zo positief. Als micro- en nanoplastics in het lichaam terecht komen kunnen de kleinste deeltjes de darm- en longmembranen passeren. Die deeltjes kunnen in het lichaam blijven circuleren en ontstekingen veroorzaken. Ze kunnen ook drager zijn van schadelijke stoffen. Net als traditionele plastics breekt biologisch afbreekbaar plastic ook af in kleinere plastic deeltjes. “Die kunnen ook schadelijk zijn. Het liefst wil je helemaal geen vorm van plastic gebruiken, laat staan dat je het binnenkrijgt.”

Biologisch afbreekbaar plastic – waaronder PLA is gemaakt van biologische en hernieuwbare grondstoffen, zoals suikerriet, mais of tarwe. Het is ook biologisch afbreekbaar. Er zijn dus geen fossiele grondstoffen nodig bij de productie, en het product hoeft niet verbrandt te worden. Hoewel het maakproces van PLA beter is voor het milieu, is er nog weinig bekend over de gezondheidseffecten van het biologische plastic.  

Compost van PLA

Harmen Spek, manager Innovation and Solution van Plastic Soup Foundation ziet het besluit van Lipton als een afval-discussie. “Het probleem is nu dat theezakjes vaak bij het groente- fruit- en tuinafval (GFT) belanden. En dat is niet de bedoeling, omdat bijna alle theezakjes microplastics bevatten”, legt hij uit. “PLA composteert volgens de Europese normen goed, maar alleen in een industriële compostfabriek, waar de omstandigheden perfect zijn om een PLA-zakje te laten oplossen. Zo is de temperatuur rond de 60 graden Celsius en de luchtvochtigheid hoog. Zulke omstandigheden creëer je nooit in je eigen tuin.”

Vanuit afvaloverwegingen begrijpt Spek het besluit van Lipton. “Toch hadden we liever gezien dat ze hun theezakjes versterken met natuurlijk materiaal. Want plastic en verhitting is een risicovolle handeling – ook al is het biologisch afbreekbaar. Je weet niet hoeveel micro- en nanoplastics en loskomen en wat het doet met je lichaam.”

Toch hoeven consumenten zich volgens Lipton nergens zorgen om te maken. De theefabrikant laat weten dat ze nooit concessies doen op de veiligheid van de producten. "Daarom voldoen onze theezakjes aan alle wettelijke vereisten die door de EU en Nederlandse markten worden gesteld. Dit geldt ook voor de materialen die worden gebruikt voor onze theezakjes. Er ontstaan geen microplastics wanneer onze Lipton theezakjes in contact komen met heet water."

3 juli trad de nieuwe Europese wetgeving in werking die alle lidstaten van de Europese Unie verplicht om plastic wegwerpproducten in de ban te doen. Zo mogen rietjes, wattenstaafjes, bestek, borden, roerstaafjes en ballonstokjes niet meer worden gemaakt. “Er is op Europees niveau afgesproken dat wegwerpplastic ook niet van PLA gemaakt mag worden”, zegt Spek. “Waarom willen we dan wel PLA in onze theezakjes?”