“We leven samen op één planeet. Dus waar we ook produceren, van de CO2 uitstoot hebben we allemaal last”, zegt Mohammed Chahim. De afgelopen maanden werkte hij als rapporteur aan de EU-grensbelasting. Hij scherpte de plannen aan, en de huidige versie van het voorstel zal woensdag in stemming gaan. “We moeten zorgen dat we niet alleen binnen Europa zo snel mogelijk vergroenen, maar ook andere landen buiten Europa helpen en motiveren om te verduurzamen. En het enige instrument dat we daarvoor hebben is die CO2 grensbelasting, CBAM.”
Vrije rechten afschaffen
Die grensbelasting moet op termijn het emissiehandelssysteem (ETS) vervangen. Op dit moment moeten industrieën die onder de ETS vallen (zoals de chemie en de staalindustrie) rechten kopen voor elke ton CO2 die ze uitstoten. Die rechten kosten nu ruim 80 euro per ton. De EU wil het aantal rechten dat in omloop is snel verminderen. Ook wil het af van de vrije rechten die nog steeds worden uitgegeven.
“Er gaan jaarlijks nog heel veel subsidies naar fossiel”, zegt Chahim. “Die moeten we zo snel mogelijk ombuigen naar groene producenten. We hebben in Europa veel bedrijven die voorop lopen en duurzaam, maar kleinschaligproduceren. Zij willen opschalen, maar worden door wetgeving of oneerlijke concurrentie tegengehouden.”
Zo profiteren fossiele staalbedrijven op dit moment zelfs van het systeem van vrije rechten. “Ze krijgen er meer dan ze nodig hebben om te produceren. Ze kunnen die rechten dus ook nog eens verkopen. Die rechten moeten dus snel afgebouwd worden.”
Concurreren op de wereldmarkt
Met het afbouwen van deze vrije rechten zullen bedrijven steeds meer betalen voor de CO2 die ze uitstoten. Maar elders in de wereld gelden deze regels niet, waardoor het gevaar dreigt dat de Europese industrie niet meer kan concurreren op de wereldmarkt. Om dat te voorkomen wil de EU een CO2-belasting heffen aan de grens. De CO2-uitstoot van producten van buiten de EU wordt daarmee alsnog belast.
Producten van buiten de EU die niet duurzaam zijn geproduceerd worden daardoor ook duurder. Dat geldt ook voor zonnepanelen en windmolen,s die overwegend in China worden geproduceerd. De vraag is of de opschaling van duurzame energieproductie in Europa zal vertragen doordat de noodzakelijke materialen daarvoor duurder worden.
Volgens Chahim valt die prijsstijging door de grensbelasting op CO2 wel mee. “Duurder is een ingewikkeld begrip. Het is onderzocht dat het effect van vergroeningsmaatregelen zoals de CBAM op de prijs van vrijwel alle consumentenproducten minder dan 1 procent is. Een gemiddelde auto zal 150 euro duurder worden als hij met groen staal is gemaakt. Op een aanschafprijs van zeg 10.000 euro is dat niet veel. Maar wereldwijd kunnen we met deze maatregel bijna 10 procent van de CO2 uitstoot reduceren.”
Effectieve maatregel
Volgens Chahim is het heffen van een grensbelasting een heel effectieve manier om verduurzaming te versnellen. “Individuele maatregelen vind ik super nobel. Gedragsverandering, bewust leven, niet vliegen, geen vlees eten. Dat is heel goed. Maar het zijn druppels op een gloeiende plaat. Ik wil de vlam onder die plaat uitzetten.”
En dat kan door te zorgen voor groen staal en duurzame luchtvaart Door te zorgen dat er alternatieven zijn voor dierlijke eiwitten, en door het vergroenen van onze voedselproductie. “Ik denk dat we het moeten doen via strakke wetgeving, zodat bedrijven weten waar ze aan toe zijn. Dat men weet dat investeringen in duurzaam gaan lonen. Op die manier wordt de bewuste keuze de goedkoopste,gemakkelijkste en meest logische keuze.”
De-industrialisatie
Tijdens de debatten in het Europese Parlement waarschuwden tegenstanders dat bedrijven Europa de rug toe zullen keren. Maar volgens Chahim zal het zo’n vaart niet lopen. En als bedrijven willen weggaan om elders vervuilend te produceren moeten ze dat zelf weten. “Prima, maar er wordt dan wel afgerekend aan de grens.”
Daarbij komt dat Europa de op een na grootste consumentenmarkt van de wereld is. En andere grote landen overwegen hetzelfde te doen. “Ik ben intensief in gesprek met de Amerikanen. Als we dit samen doen hebben we al tweederde van de wereldeconomie te pakken. Canadezen denken er ook over en China is al begonnen.”
Voorsprong
Dat is ook de reden waarom Chahim niet bang is dat Europese producenten zichzelf uit de markt prijzen met hun dure, maar duurzame producten. “Hoe sneller wij die duurzame productie kunnen opschalen, hoe goedkoper het wordt. En andere landen beginnen CO2 ook te beprijzen. Als wij al groen produceren, dan zijn we binnen tien of twintig jaar goedkoper vanwege onze voorsprong.”
Tot die tijd is Chahim er voorstander van om binnen de WHO te kijken of we exportafhankelijke producenten in Europa kunnen helpen om hun positie op de wereldmarkt te behouden. Bijvoorbeeld met behulp van zogenaamde export rebates: de vrije rechten voor de tien procent best presterende bedrijven als het gaat om CO2 reductie.
Internationale klimaatfinanciering
Chahim verwacht dat het CBAM de EU tussen de 1 en 2 miljard zal opleveren. Over de besteding daarvan is al nagedacht: “Dat gaan we voor een deel gebruiken voor het terugbetalen van de schuld die we gemeenschappelijk als EU hebben genomen. Maar het is ook belangrijk dat we het inzetten voor internationale klimaatfinanciering. We moeten armere landen helpen te verduurzamen. Dat hebben we ook in Parijs afgesproken.”
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in