Arcadis vergelijkt 100 steden op duurzaamheid (en Amsterdam staat in de top 10)

Klimaatverandering, energietransitie, circulaire economie, inclusiviteit, mobiliteitstransitie digitalisering… In een stad komen bijna alle grote opgaven van de aankomende decennia samen. “Als we het verschil willen maken, moeten we dat echt in steden doen”, zegt Verali von Meijenfeldt, stedenbouwkundige en city executive Amsterdam bij Arcadis.

Arcadis Sustainable Cities Index

Dit is de vijfde keer dat Arcadis de Index presenteert, waarin het honderd steden (uit 47 landen en 6 continenten) met elkaar vergelijkt op het gebied van duurzaamheid. De steden vormen gezamenlijk een goede afspiegeling van steden op verschillende geografische plekken én in verschillende economische stadia. Op die manier schetst de organisatie een beeld van waar steden staan op het gebied van duurzaamheid, wat er goed gaat én waar nog werk aan de winkel is. “Dat is belangrijk, want steden willen heel graag van elkaar leren”, zegt Von Meijenfeldt. “Op deze manier versnellen we de onderlinge kennisuitwisseling.”

Amsterdam en Rotterdam zijn bijvoorbeeld lichtende voorbeelden voor andere steden als het gaat om fietsinfrastructuur en waterbouwkundige kennis. Maar zij kunnen op hun beurt weer veel leren van steden als Parijs en Londen als het gaat om multifunctioneel ruimtegebruik. “In die steden wordt bijvoorbeeld veel gebouwd boven het spoor en andere infrastructuur. Daar gaat men heel slim om met de beschikbare ruimte.”

People, Planet, Profit

Arcadis onderzocht de honderd steden op basis van de drie welbekende duurzaamheidspijlers: People, Planet en Profit. “Duurzaamheid is een breed en allesomvattend begrip. De drie P’s bieden een mooie manier om het onderwerp te definiëren en tastbaar te maken”, legt Von Meijenfeldt uit. “Overigens hebben we de breedte bewust opgezocht. Steden worden namelijk pas echt duurzaam en welvarend als zij het onderwerp in de volle breedte benaderen en aandacht besteden aan alle drie de punten: mens, milieu en economie.”

Dat is ook meteen één van de belangrijkste conclusies van deze editie van de Arcadis Sustainable Cities Index: steden moeten in balans zijn. Met andere woorden: ze moeten goed scoren op zowel People, Planet als Profit. “Amerikaanse steden scoren bijvoorbeeld heel goed op Profit, maar komen nauwelijks voor in de top 20 van de algehele lijst. Ze scoren namelijk minimaal op de andere twee pijlers. Goed scoren op één onderdeel is niet genoeg; een echt welvarende stad gaat verder dan alleen economische winst.”

Oslo: een stad in balans

Een goed voorbeeld van zo’n stad in balans is Oslo. De hoofdstad van Noorwegen eindigde op nummer één in deze editie van de Arcadis Sustainable Cities Index. Op het gebied van Planet doet geen andere stad het beter, maar ook wat betreft People en Profit eindigt Oslo in de hogere regionen van de lijst. “Inkomensgelijkheid, hernieuwbare energie, werk-privébalans, groenvoorziening, luchtkwaliteit, duurzame mobiliteit… Oslo doet op het veel verschillende dingen erg goed”, verklaart Von Meijenfeldt. “Ook het duurzaamheidsbeleid van de stad is erg vooruitstrevend; in 2030 moet de CO2-uitstoot er met 95 procent gedaald zijn.”

Hoewel Oslo bovenaan de lijst eindigt, scoort de stad niet op alle fronten het beste. Zo scoren andere steden economisch gezien beter en laat de betaalbaarheid in de Noorse stad te wensen over. “Ook dat is een interessante conclusie die we trekken: geen enkele stad heeft ál zijn zaakjes goed op orde. Elke stad heeft huiswerk te doen.”

Amsterdam en Rotterdam

Dat geldt ook voor de Nederlandse steden op de lijst: Amsterdam en Rotterdam. Zo staat de betaalbaarheid van woningen in beide steden onder druk en eindigen ze in de middenmoot als het gaat om gezondheid van inwoners. Daarnaast valt de groenvoorziening in het dichtbevolkte Amsterdam tegen en heeft Rotterdam werk te verzetten als het gaat om opleidingsniveau.

Maar er is ook heel veel goeds te vermelden. Amsterdam en Rotterdam eindigden niet voor niets op de (respectievelijk) tiende en twaalfde plek van de lijst. Zo scoren beide steden goed op het gebied van openbaar vervoer, inkomensgelijkheid, afvalmanagement en waterbeheer. “En Amsterdam is een van de beste steden ter wereld als het gaat om connectiviteit en digitalisering.”

Tekst gaat verder onder de afbeelding.

Complexiteit en integraliteit

Maar er is werk aan de winkel. Volgens Von Meijenfeldt krijgen alle steden (dus ook Amsterdam en Rotterdam) de aankomende decennia te maken met grote uitdagingen als het gaat om verduurzaming. “Als ik alles bij elkaar optel, denk ik soms: help, gaat het allemaal wel lukken? Maar tegelijkertijd is er ook al veel bereikt. Tien jaar geleden moest je mensen echt nog overtuigen om verduurzaming mee te nemen in projecten. Nu is dat niet meer dan logisch. Dat stemt hoopvol.”

De crux zit hem vooral in de complexiteit van duurzaamheidsvraagstukken, verwacht ze. Het is immers een breed en ingewikkeld onderwerp en verschillende uitdagingen hangen tegenwoordig heel nauw met elkaar samen. “Neem het probleem van de woningbouw in Nederland. Er moeten heel snel nieuwe woningen bij, maar dat kan weer leiden tot netcongestie en een rem op de energietransitie. En is er natuurlijk ook nog de stikstofdiscussie. Die complexiteit doorgronden om vervolgens concrete plannen te maken op projectniveau die daadwerkelijk zoden aan de dijk zetten, dat is lastig.”

Maar het kan het wel, benadrukt ze. Von Meijenfeldt pleit er bijvoorbeeld voor om meer integraal naar uitdagingen en mogelijke oplossingen te kijken. “In Nederland worden veel potjes beschikbaar gesteld voor verschillende uitdagingen, die dan sectoraal inzetbaar zijn. Maar juist in steden overlappen die elkaar. Om een voorbeeld te noemen: in Zuid-Holland moet het spoor tussen Leiden, Delft en Rotterdam in de aankomende jaren worden uitgebreid. Het is logisch en slim om die plannen te combineren met woningbouwplannen in de regio. Met slimme combinaties komen we een heel eind.”

Van elkaar blijven leren

Ook het tempo waarin duurzame transities moeten plaatsvinden, is een belangrijke uitdaging voor steden. “We willen en moeten snel stappen maken, met name in steden. Maar tegelijkertijd moeten we de lange termijn niet uit het oog te verliezen. Je wilt niet dat de woningen die je nu uit de grond stampt, de probleemwijken van de toekomst worden. Het is belangrijk om nu stappen te zetten, maar je moet ook vooruit blijven kijken. Wat voor stad wil je over twintig en zelfs vijftig jaar zijn? Dat moeten steden meenemen in de beslissingen die ze nú nemen. Dat is niet gemakkelijk. En daarom is het zo belangrijk dat steden van elkaar (blijven) leren.”

Meer informatie over de Arcadis Sustainable Cities Index is hier te vinden.