Hoe een inclusief businessmodel sociaal, ecologisch en financieel rendement oplevert

In een energieneutrale fabriek in Scherpenzeel tollen circa 800 klossen garen in het rond. Een machine heeft de controle over de verschillende rollen en weeft tapijttegels in elkaar van het garen. Dit garen kan in een vorig leven van alles zijn geweest: een andere tapijttegel, maar ook een visnet dat in de Filipijnen uit de zee is gevist.

"Eerlijk gezegd faalden we de eerste keer"

Dit visnettengaren heeft tapijttegelfabrikant Interface al meerdere prijzen opgeleverd, omdat dit gerecyclede garen niet alleen een milieuprobleem, maar ook een sociaal probleem oplost.

Afgedankte visnetten die in de oceanen drijven brengen schade toe aan de bijzondere koraalriffen voor de Filipijnse kust, daarnaast sterven zeedieren die erin verstrikt raken. Door de oude visnetten te gebruiken als grondstof voor nylon, vermindert de rommel in zee en verbeteren de leefomstandigheden van de vissers die de netten verzamelen.

De Filipijnse vissersgemeenschap behoort tot de armste ter wereld. Door het ‘Net-Works’-project ontvangen zij extra inkomen. Dit inkomen kunnen zij sparen bij een gemeenschapsbank of kunnen ze gebruiken om extra eten te kopen.

Hoe Net-Works werkt

Sinds 2012 zamelen lokale Filipijnse vissers en zeewierkwekers visnetten in op stranden en in zee. Ook krijgen zij oude visnetten aangeleverd van vissers uit de omgeving. De inzamelaars maken de netten schoon, maken er balen van en verkopen ze vervolgens aan garenfabrikant Aquafil. Non-profitorganisatie Southern Partners and Fairtrade Center Inc. helpt bij het vervoer van de visnetbalen van de Filipijnen naar de fabriek van Aquafil in Slovenië.

Deze garenfabrikant heeft een innovatief proces voor depolymerisatie ontwikkeld waardoor het mogelijk wordt om 100 procent gerecycled nylongaren te maken van de visnetten. Aquafil verkoopt dit garen vervolgens aan Interface die er tapijttegels van maakt.

De betrokkenen benadrukken dat dit geen non-profit project is, maar simpelweg een nieuw businessmodel.

Ketenaanpak

Interface staat al twee decennia elk jaar in de top 3 van meest duurzame leiders van GlobeScan vanwege haar ambitieuze duurzaamheidsagenda. De tapijttegelfabrikant stimuleert al jaren haar ketenpartners om ook met duurzame oplossingen te komen, omdat circa 70 procent van de milieu-impact van de tapijttegel ontstaat in de keten.

Interface betrekt de leveranciers in de Mission Zero-filosofie. Om de CO2-uitstoot in de keten te verminderen, focust Interface op drie thema’s: chemie, grondstoffen en CO2-voetafdruk. Bij elke leverancier sluit minstens een van deze thema's aan.

Hernieuwbare grondstoffen

Als ketenpartner gaat garenfabrikant Aquafil op zoek naar manieren om nylon te winnen uit afvalstromen. Dit leidt tot de ontdekking van het innovatieve proces voor depolymerisatie. Dit is een doorbraak, want tien jaar geleden ging de tapijtindustrie er nog vanuit dat nylon niet recyclebaar was.

In eerste instantie start Aquafil een samenwerking met grote commerciële bedrijven uit de visindustrie. De afgedankte netten van deze bedrijven vormen de grondstof voor de eerste klossen hoogwaardig gerecycled nylon.

'Succesvol falen'

Toen Interface hiervan hoorde, zag de tapijttegelfabrikant gelijk een grote kans voor een inclusief businessmodel waar zowel aandacht is voor milieu-impact als sociale impact. Sinds 2001 wil het bedrijf niet alleen inzetten op ecologische duurzaamheid, maar ook op sociale duurzaamheid, alleen lukte het tot nog toe niet om een project succesvol van de grond te krijgen.

In 2007 lanceert Interface het product Fairworks waarin zowel een ecologische als een sociale component zit. De tapijttegel wordt gemaakt in India met natuurlijke materialen zoals bamboe en kokosvezels, maar het ontwerp ziet er anders uit dan de andere tapijttegels van Interface. De klanten van het bedrijf hebben daarom geen interesse in de Fairworks-tapijttegel.

Stansfield spreekt achteraf van succesvol falen, omdat het erg leerzaam was. "We begrepen dat een nieuwe productlijn binnen de stijl van het bedrijf moet passen en dat het verhaal achter het product simpel moet zijn. Daarnaast leerden we hoe we in ontwikkelingslanden te werk moeten gaan."  

Nieuwe kans

Deze kennis kon Interface inzetten toen zich een nieuwe kans voordeed. "Fairworks faalde omdat de tapijttegel er anders uitzag”, zegt Stansfield, "maar omdat Aquafil al gerecycled garen levert aan Interface zou de tapijttegel er niet anders uitzien als visnetten uit de Filipijnen als grondstof worden gebruikt."

Interface legt het plan om visnetten uit de Filipijnen te gebruiken voor aan de CEO van Aquafil. "Hij vond het een fantastisch idee. Hoe meer gerecycled materiaal hoe beter, zei hij", herinnert Stansfield zich. Door de enthousiaste reactie van Aquafil heeft Interface alvast een afnemer voor het visnetgaren afkomstig uit het project Net-Works.

Vervolgens organiseert Interface een workshop, waar onder andere de Zoological Society of London aanwezig is, om input te verzamelen hoe het project het beste vormgegeven kan worden.

Anderhalve dag later vliegt een net afgestudeerde promovendus in marine biologie naar de Filipijnen om de businesscase te onderzoeken. Na zes weken komt hij terug met de boodschap dat het plan kans van slagen heeft. "And the rest is history", zegt Stansfield met een glimlach.

Inmiddels doet Interface haast niets meer in de organisatie van het project. "De Zoological Society of London en de gemeenschappen houden het draaiend, het enige wat wij nog doen is het materiaal kopen van Aquafil."

Net-Works wordt momenteel uitgebreid naar Kameroen. Daarnaast wordt er gewerkt aan een ‘Net-Works’-handleiding waardoor anderen het model kunnen kopiëren.

Oceanen vol afgedankte visnetten

Inmiddels is er al meer dan 80.000 kilo aan oude visnetten verzameld. Toch is er nog een slag te maken, want over de hele wereld drijft er naar schatting nog 640.000 ton aan afgedankte visnetten rond. Dit is 10 procent van al het plastic afval in de oceanen. 

"De meeste CO2 wordt opgeslagen in de oceaan"

"Iedereen heeft het over de regenwouden als de longen van de wereld, maar de meeste CO2 wordt opgeslagen in de oceaan", zegt Stansfield.

Daarom zet Interface zich in voor het opruimen van de plastic soep in de oceanen. "Ten eerste moeten we ervoor zorgen dat er geen nieuw plastic bijkomt. Ten tweede moeten we dit plastic als grondstof gebruiken, waardoor de oceanen schoner worden. Op die manier kunnen we klimaatverandering terugdraaien."

Portretfoto: Interface | Afbeeldingen: Shutterstock.com