Darmen-op-chips goede voorspeller voor bijwerkingen medicijnen

Dat blijkt uit Leids onderzoek. De wetenschappers publiceerden hun bevindingen deze week in Nature Communications.

In de zogenoemde organen-op-chips, uitgerust met menselijke orgaancellen en minuscule vloeistofkanaaltjes, kunnen wetenschappers en farmaceuten de werking van een orgaan nabootsen. In de toekomst wordt het daardoor mogelijk om medicijnen testen op effectiviteit en bijwerkingen, maar dan veel goedkoper en met gebruik van zo min mogelijk proefdieren.

Leidse wetenschappers, hun spin-off-bedrijf Mimetas en het farmaceutische bedrijf Roche hebben nu voor een soort orgaanchips aangetoond dat deze dezelfde bijwerkingen ondervindt van de stof aspirine als datzelfde orgaan in het menselijk lichaam.

Aspirine

De onderzoekers stelden 357 darmen-op-chips geruime tijd bloot aan de stof acetylsalicylzuur, beter bekend als de pijnstiller aspirine. Van die stof is al behoorlijk lang bekend dat deze kan leiden tot een darmperforatie, een complicatie die zonder behandeling dodelijk kan zijn. “In onze darmen-op-chips zagen we precies dezelfde bijwerkingen ontstaan,” zegt Thomas Hankemeier, hoogleraar Analytische biowetenschappen. “Ook in onze modeldarmen werd de darmwand meer doorlatend na het toedienen van het medicijn.”

Het onderzoek laat volgens Hankemeier zien dat organen-op-chips geschikt zijn om de werking of bijwerkingen van een medicijn te testen. Dat is zeer welkom voor farmaceuten, want zij kunnen met de modelorganen eenvoudiger de werkzaamheid en schadelijkheid van kandidaatmedicijnen inschatten. Op die manier kunnen veel stoffen al worden uitgesloten van vervolgonderzoek voordat het medicijn de proefdierfase ingaat. Dat draagt bij aan een goedkopere manier van medicijnproductie met minder gebruik van dierproeven.

Diagnose

Organen-op-chips nemen volgens de wetenschappers sinds enkele jaren een vlucht. In de nabije toekomst zullen ze steeds belangrijker worden, niet alleen in de medicijnontwikkeling maar ook bij het diagnosticeren van ziektes.

Hankemeier heeft samen met een aantal andere groepen uit Rotterdam, Amsterdam en Groningen een ZonMW-subsidie van € 1,5 mln gekregen om het effect van de lichaamseigen micro-organismen in de darmen op het onstaan van dementie te onderzoeken. Hierbij zal deze orgaan-op-chip-technologie een belangrijke rol spelen.

Mimetas is wereldwijd het eerste bedrijf dat de orgaanchips op grote schaal produceert en verkoopt. Onlangs kreeg een groot team onder leiding van hoogleraar ontwikkelingsbiologie Christine Mummery (LUMC en UT) een subsidie van bijna € 19 mln euro om de techniek verder te ontwikkelen.

Lees ook:

• ‘Orgaan-op-chip’ krijgt investering van € 19 mln
• 'Slim orgaan-op-chip versnelt ontwikkeling medicijnen'
• ‘Mens-op-chip’ vervangt dierproeven voor medicijnen

Bron: Universiteit Leiden | Foto: R. MACKAY PHOTOGRAPHY, LLC/Shutterstock