Dat blijkt uit onderzoek van het Kennisinstituut Duurzaam Verpakken (KIDV), waarin de kunststofketen integraal in kaart is gebracht en doorgelicht.
Het onderzoek biedt inzicht in de werking van de kunststofketen en laat zien op welke punten in de keten maatregelen effectief zijn. Ook laat het zien dat ketenpartijen met een slimme combinatie van maatregelen de kunststofketen zowel op het gebeid van grondstoffen als economisch verder kunnen sluiten in de komende vijf jaar. Het onderzoek maakt echter ook duidelijk dat volledige sluiting van de keten alleen kan met maatregelen die deels buiten de kunststof verpakkingsketen liggen.
475.000 ton
Jaarlijks komt in Nederland 475.000 ton aan kunststof verpakkingsmateriaal op de markt. Hiervan komt volgens het KIDV twee derde terecht in het huishoudelijk afval en een derde in het bedrijfsafval.
Het kunststof verpakkingsafval wordt op drie manieren ingezameld voor recycling: via bron- en nascheiding van het huishoudelijk afval, via bedrijfsafval en via het statiegeldsysteem op grote petflessen. Van het kunststof verpakkingsafval dat op de markt komt, werd in 2015 51 procent via deze systemen gerecycled. De rest wordt grotendeels verbrand met energieterugwinning in afvalverbrandingsinstallaties.
Hoewel de inzameling en recycling van kunststof verpakkingen uit huishoudens sinds 2008 een sterke groei heeft doorgemaakt en milieuwinst oplevert, is de keten qua grondstofgebruik nog niet gesloten.
Uit het onderzoek van het KIDV blijkt dat verdere sluiting van de keten positief is voor het milieu, doordat er meer kunststof verpakkingsafval langer in de keten blijft door hergebruik of recycling. Daardoor wordt er minder afval verbrand, kunnen er meer gerecyclede kunststoffen worden ingezet in nieuwe producten en zijn er minder virgin kunststoffen nodig.
Vraag
Het onderzoek maakt ook duidelijk dat verdere sluiting van de kunststofketen economisch gezien nodig is, zodat gerecyclede kunststoffen kunnen concurreren met virgin kunststoffen en een vraaggestuurde markt tot stand komt. Dat kan door het treffen van maatregelen om de kwaliteit van het gerecyclede materiaal verhogen.
Uit het onderzoek blijkt dat de vraag naar gerecyclede kunststoffen wel toeneemt, maar dat nu niet altijd kan worden ingespeeld op de technische vereisten van producenten en aan hun behoefte aan een stroom die constant is qua hoeveelheid en kwaliteit. Daarnaast worden gerecyclede kunststoffen in voedselverpakkingen beperkt toegepast, mede vanwege strikte Europese regelgeving. Ten slotte speelt ook de momenteel lage olieprijs een rol, die er voor zorgt dat het gebruik van virgin kunststoffen vaak goedkoper is dan het gebruik van gerecyclede kunststoffen.
Een slimme combinatie van maatregelen leidt volgens de onderzoekers tot verdere sluiting van de kunststofketen. Ketenpartijen kunnen op zeven punten in de keten maatregelen treffen om de tot nu toe aanbodgestuurde keten te transformeren naar een vraaggestuurd systeem.
Recycling
Dat begint bij producenten die verpakkingen op de markt brengen die beter zijn te recyclen. Dat kan bijvoorbeeld met ‘design for recycling’ en met tariefdifferentiatie van de Afvalbeheersbijdrage om hen te prikkelen om verpakkingen te gebruiken die beter zijn te recyclen, of die meer gerecyclede kunststoffen bevatten.
Vervolgens zijn burgers en gemeenten aan zet voor een goede en zuivere inzameling, en - samen met producenten - voor de preventie van zwerfafval. Daarna is het belangrijk dat sorteerders en recyclers het zuiver ingezamelde materiaal bewerken tot gerecyclede grondstoffen die kunnen concurreren met virgin kunststoffen.
Dat kan bijvoorbeeld door te sturen op de optimale verhouding tussen de stromen mono- en mix-kunststoffen en door kwaliteitsstandaarden. Als inkopende partijen, zoals bedrijven en overheden, vervolgens vragen om de inzet van gerecyclede kunststoffen in nieuwe producten, kan de keten transformeren van een aanbod- naar een vraaggestuurde markt.
Voor volledige sluiting van de kunststof verpakkingsketen zijn maatregelen nodig die verder gaan. Het onderzoek van het KIDV maakt duidelijk dat het belangrijk is om de begrenzingen van de huidige systemen te doorbreken. Qua grondstoffen gaat het dan bijvoorbeeld om een ‘roadmap’ voor nieuwe systemen, waaronder chemische recycling, omdat deze systemen de kans bieden om kunststoffen na recycling terug te winnen op het niveau van virgin kunststoffen.
Innovaties
Dergelijke innovaties zijn op dit moment nog onzeker en nog niet op industriële schaal bewezen. Economisch gezien blijkt met name de olieprijs van belang, omdat deze de prijs van virgin en gerecyclede kunststoffen bepaalt. Een interventie die breder ingrijpt dan de kunststof verpakkingsketen, zoals een hogere olieprijs, of een fiscale prikkel als substituut daarvoor, bijvoorbeeld een CO2-heffing of een grondstoffenbelasting, stuwt de prijs van virgin kunststof en leidt daarmee tot een hogere waarde voor de gerecyclede kunststoffen.
Ketenpartijen kunnen nu al stappen zetten om de kunststofketen verder te sluiten Het onderzoek laat zien dat het uitblijven van interventies leidt tot een oplopend ‘ketentekort’ en dat de kunststofketen qua grondstoffen niet verder wordt gesloten, doordat het recyclingpercentage dan nauwelijks zal stijgen.
Bron: KIDV | Foto in tekst: Kwangmoozaa/Shutterstock Foto header: StanislauV/Shutterstock
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
