Transitieagenda Biomassa en Voeding: zo wordt onze voedselvoorziening circulair

In het Rijksbrede programma Nederland Circulair in 2050, dat het kabinet in september 2016 lanceerde, zijn vijf sectoren aangewezen. Met die groepen wil het kabinet grote stappen zetten op weg naar een circulaire economie. Voor elke sector is maandag een transitieagenda gepubliceerd, ook voor de sector Biomassa en Voedsel.

Lees de Transitieagenda Biomassa en Voedsel

De agenda van Biomassa en Voedsel beschrijft wat ervoor nodig is om de voedselvoorziening circulair te maken. Vraagstukken rondom onze voedselvoorziening gaan over hoe de groeiende wereldbevolking blijvend kan worden gevoed, maar ook over gezond en veilig voedsel, gezonde voedingspatronen en duurzame en circulaire productiesystemen. Daarbij zijn voedselverspilling en eiwitvoorziening belangrijke knelpunten.

Biomassa

De opstellers van de agenda zien dan ook een grote rol weggelegd voor biomassa. Biomassa is een verzamelnaam voor een scala aan landbouwgewassen, hout, grassen en gewassen die in het water worden geteeld, zoals algen en wieren en reststromen die in de keten van oogst tot en met consumptie en eindverwerking ontstaan. Ook producten die uit dierlijk restmateriaal worden gewonnen, behoren tot biomassa.

In de agenda wordt biomassa beschreven als een hernieuwbare grondstof die CO2 uit de lucht vastlegt en een breed scala aan toepassingsmogelijkheden heeft. Zo is het de grondstof voor voedsel, veevoer, materialen, transportbrandstoffen en energie.

Om in te spelen op die uitdagingen, zijn de volgende doelen opgesteld:

• Duurzame/regeneratieve productie van voldoende biomassa met een vergaande sluiting van nutriënten-kringlopen, op een geografisch schaalniveau dat zo klein mogelijk en zo groot als nodig is. Zulke kringlopen bestaan overigens al, onder meer op grondgebonden veehouderijbedrijven.
• Optimaal benutten van biomassa en voedsel. Alle grondstoffen en (half-)producten blijven zo lang en zo hoogwaardig mogelijk in de kringloop, door volledige benutting van grondstoffen, hoogwaardig gebruik van biomassa en de recycling van reststromen. Daarbij hoort ook het zo efficiënt mogelijk omgaan met biomassa (cascadering en meervoudige verwaarding) door onder meer het tegengaan van (voedsel-)verspilling, het voorkómen van afvalstoffen, het gedoseerd toepassen van meststoffen en efficiënte verbranding.
• Het reduceren van het gebruik en het vervangen van niet-hernieuwbare grondstoffen door hernieuwbare grondstoffen (recyclaat en duurzaam geproduceerde biomassa).
• Ontwikkelen en implementeren van nieuwe manieren van produceren en consumeren die leiden tot verbeteringen en trendbreuken in de omgang met biomassa en voedsel.

Circulaire producten

Om deze doelen te bereiken, is een aantal inhoudelijke actielijnen opgesteld. Zo moet het aanbod van duurzaam geproduceerde biomassa worden vergroot en moeten bodem en nutriënten circulair en regeneratief worden gebruikt. Daarnaast is optimale verwaarding van biomassa en reststromen tot circulaire, biobased producten van belang. Verder staan de vermindering van voedselverspilling en een transitie naar meer plantaardige eiwitten centraal. Feeding en greening megacities moeten gelden als Nederlands verdienmodel.

Om deze actielijnen te faciliteren, moet het investeringsklimaat voor de biobased industrie worden versterkt en is er emancipatie van de regelgeving nodig. Ook moet langdurige koolstofvastlegging in bodem en producten worden gehonoreerd.

CO2-reductie

Als de transitieagenda op deze manier wordt uitgevoerd, kan de jaarlijkse CO2-besparing oplopen tot een reductie van circa 10 megaton CO2-equivalent. Dit cijfer heeft betrekking op de directe emissiereductie in Nederland. De besparing die voor de hele keten kan worden behaald, is volgens de opstellers ruim twee keer zo groot. Dat is te danken aan het feit dat de circulaire economie aangrijpt op de hele keten en Nederland importeur is van biobased grondstoffen en exporteur van voedsel en producten. 

Bron: Rijksoverheid | Foto: Adobe Stock