Op 21 april van dit jaar knipte burgemeester Aboutaleb van Rotterdam een lintje door om de laatste van drie nieuwe kolencentrales, de MPP3 van Uniper, de afgestoten fossiele tak van E.On, te openen. Een curieus moment: een dag later werden de Parijs-akkoorden ondertekend over het terugdringen van CO2-uitstoot.
Een jaar eerder had de rechter al het vonnis uitgesproken dat Nederland in 2020 25 procent minder CO2 mag uitstoten ten opzichte van 1990. Daarmee stelde hij zijn vonnis gelijk aan de Urgenda doelstelling over CO2-reductie.
Spring Associates stelde in opdracht van Greenpeace een rapport samen om te onderzoeken wat de gevolgen zouden zijn van een volledige sluiting van alle kolencentrales in Nederland. Doel van het rapport is om een discussie over een vroegtijdige ‘kolenexit’ te ondersteunen.
In vergelijking met 1990 is de uitstoot van broeikasgassen wel afgenomen, maar zeker niet voldoende om op deze voet de 25 procent reductie in 2020 te halen. Bovendien is deze afname vooral te danken aan de overige broeikasgassen zoals methaan en lachgas. De uitstoot hiervan daalde met 50 procent, waar de uitstoot van CO2 zelfs is gestegen met twee procent ten opzichte van 1990. Om het doel van 2020 te halen dient nog een afname van 34 miljoen ton CO2-equivalenten gerealiseerd te worden.
In het energieakkoord van 2013 staan een aantal maatregelen om de CO2-uitstoot te verminderen. Maar voor het behalen van de rechterlijke eis uit de Urgenda-zaak zijn deze maatregelen zeker niet afdoende. Ook het intensiveringspakket en het sluiten van de centrales uit de jaren negentig zal niet voldoende zijn, dat concluderen zowel Spring Associates als CE Delft en SEO Economisch Onderzoek.
Huidige cijfers CO2-uitstoot
Uit cijfers van het CBS blijkt dat de energiesector met 32 procent een bijzonder groot aandeel heeft in de totale uitstoot van CO2.
Binnen deze energiesector zijn kolen en aardgas de grootste producenten van elektriciteit, met respectievelijk 35 procent en 42 procent. Maar in de wetenschap dat de uitstoot van kolen tweemaal zo hoog is als dat van aardgas - 60 procent van de totale CO2-uitstoot in de energiesector komt van kolencentrales - is het op zijn minst opmerkelijk te noemen dat het gebruik van kolen alleen maar is toegenomen de laatste jaren.
Alleen al de drie nieuwe kolencentrales zorgen samen voor een uitstoot van 12 miljoen ton. Het gat dat na de intensiveringsmaatregelen van het energieakkoord nog openstaat, bedraagt 8 miljoen ton. Sluiting van de jaren-negentigcentrales, die samen goed zijn voor 3,7 miljoen ton CO2-uitstoot, zal ook niet voldoende reductie in uitstoot opleveren.
De uitkomst volgens zowel Spring Associates en CE Delft is dan ook weinig verrassend; volledige sluiting is vereist om het gat direct te kunnen dichten. CE Delft stelt dat het sluiten van een of twee van de drie nieuwe centrales ook al genoeg is. In combinatie met een aantal alternatieve maatregelen uit het voorgestelde pakket van de overheid zou dat ook de meest kostenefficiënte oplossing zijn.
SEO Economisch Onderzoek analyseerde de maatschappelijke kosten en baten van een volledige sluiting van kolencentrales voor Natuur & Milieu. Doel van de analyse was om naar aanleiding van de rechterlijke eis te onderzoeken wat de kosten en baten zouden zijn bij volledige sluiting en daarnaast wat de verdelingseffecten zouden zijn met betrekking tot de subsidies voor duurzame energie, CO2-afvang en opslag en toekomstige warmteplannen.
SEO Economisch Onderzoek gaat nog een stap verder en stelt dat volledige sluiting zelfs € 4,7 mrd oplevert aan welvaart. Volgens het instituut liggen de kosten van het sluiten van de kolencentrales lager dan de kosten die gemaakt zouden worden door schade aan gezondheid en milieu bij geen sluiting.
Waarom dan toch 3 nieuwe kolencentrales? Deze vraag laat zich niet moeilijk beantwoorden; kolen zijn relatief goedkoop. Daarnaast zouden de drie nieuwe centrales veel schoner zijn en een beter rendement hebben dan de oude centrales.
Zo beweert RWE dat de nieuwe centrale in Eemshaven een rendement haalt van 46 procent, tegen 36 procent van de ‘oude’ centrales. Daarnaast zouden de nieuwe centrales de mogelijkheid hebben om CO2 af te vangen. Dit gebeurt nu echter nog niet omdat het afvangen van CO2 een zeer kostbare techniek vereist. De nodige vergunningen zijn bovendien nog niet uitgegeven.
Verder leveren de kolencentrales een aanzienlijke bijdrage aan hernieuwbare energie door de grote hoeveelheid aan bij- en meestook, waar ook weer hoge bedragen aan subsidie aan verbonden zijn.
Kosten sluiting kolencentrales
Spring Associates berekende in zijn rapport dat volledige sluiting € 3,3 mrd kost. Dat is aanzienlijk minder dan de € 6 mrd die de nieuwe centrales hebben gekost. Het onderzoeksbureau stelt dan ook dat de centrales de komende jaren flink in waarde zullen dalen.
In een reactie op het rapport van Spring Associates stelt minister Kamp dat het sluiten van kolencentrales € 7 mrd kost, dit concludeert hij naar aanleiding van een rapport dat hij door Economische Zaken heeft laten opstellen, dit rapport is echter niet publiekelijk toegankelijk.
CE Delft deed onderzoek naar mogelijke oplossingen om het doel van 25 procent CO2-reductie in 2020 te realiseren. Daarnaast bekeken zij welke maatregelen het meest kosteneffectief zouden zijn. Zij deden dit onderzoek in opdracht van the European Climate Foundation (ECF) en Eneco, die graag een antwoord op de twee bovenstaande vragen wilden.
Wat kost de sluiting per huishouden? Daar hebben zowel Spring Associates als CE Delft een antwoord op, zij het een verschillend antwoord. Beide partijen gaan uit van een elektriciteitsprijsstijging van € 9 per huishouden per jaar. Dit bedrag komt van een berekening van het ECN. Spring Associates telt daar nog € 5 bij op aan extra belasting en opslag en komt dan op een gemiddelde van € 14.
CE Delft komt met een prijsstijging van € 32 per huishouden een stuk hoger uit. Het Delftse bureau neemt behalve de elektriciteitsprijsstijging ook mee dat de kosten van het sluiten van een centrale direct worden doorberekend aan de Nederlandse huishoudens. Volgens CE Delft staat daar tegenover dat het alternatieve pakket aan maatregelen, zoals verplicht klimaatneutrale nieuwbouw of kilometerheffingen, hetzelfde huishouden tot € 80 per jaar extra zullen kosten.
Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN) onderzocht in opdracht van Delta NV wat voor gevolgen vroegtijdige sluiting van kolencentrales zouden hebben op de elektriciteitsrekening.
Hernieuwbare energie
In Nederland komt 12 procent van de elektriciteitsproductie van hernieuwbare bronnen. Van die twaalf procent komt 55 procent van windenergie, gevolgd door biomassa met 36 procent. Weliswaar valt daar een groot deel van weg in het geval van volledige sluiting, maar daar staat dan weer tegenover dat de subsidie daarvoor ook weer vrijkomt om te investeren in duurzame energie.
Nieuwe Scenario
Het is afwachten met wat voor scenario de minister naar buiten komt dit najaar. Sluiting van de centrales uit de jaren negentig lijkt onontkoombaar maar hoe zal het de drie nieuwe centrales vergaan? Wat voor alternatieve maatregelen zullen er worden genomen en wat gaat ons dit kosten? De rekenmeesters blijven voorlopig nog druk met dit dossier.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
