“Natuur heeft nu vaak geen waarde in het economisch systeem. Wij vinden dat natuur in de economische modellen moet komen en dat de economie moet gaan opereren binnen de grenzen van de natuur. Dat is de discussie die we willen aanjagen, want op deze manier doorgaan is niet haalbaar”, zegt Roel Nozeman, hoofd biodiversiteit bij ASN Bank.
Natuur hard achteruit
De natuur op aarde gaat hard achteruit, blijkt uit het laatste internationale Living Planet Rapport van het Wereldnatuurfonds (WWF) uit 2022. Sinds 1970 is de populatie van vissen, vogels, zoogdieren, amfibieën en reptielen gemiddeld met 69 procent afgenomen. Onder meer door de vernietiging van hun leefgebied, door landbouw, overbevissing en klimaatverandering. Door opwarming van de aarde is bijvoorbeeld de helft van alle koraalriffen verdwenen.
Risico van 510 miljard
Daar hangt een prijskaartje aan. Het World Economic Forum (WEF) becijferde al in 2020 dat ongeveer de helft van het bruto nationaal product (BNP) van alle landen in de wereld afhangt van de natuur. In totaal zo’n 44 triljoen (een 1 met achttien nullen) euro. Het kappen van bossen, verlies van natuurgebieden en het uitputten van grond kostte de wereld al tientallen triljoenen. Dat terwijl natuurherstel tot 2030 wereldwijd 395 miljoen banen kan opleveren. Die kosten en cijfers worden vaak niet meegenomen in economische cijfers en investeringsbesluiten. Uit een rapport van de Nederlandsche Bank uit 2020 bleek dat de Nederlandse financiële sector door het verlies aan biodiversiteit wereldwijd een risico loopt van 510 miljard euro.
Misleidende tegenstelling
Met name door dat rapport is er in de financiële wereld meer aandacht voor de waarde van biodiversiteit en natuur gekomen. Ook in de politiek, al is de Europese natuurherstelwet voorlopig op de lange baan geschoven. Onder meer omdat Nederland tegen stemde. Volgens Nozeman creëert de politiek een misleidende en niet bestaande tegenstelling tussen economie en natuur, waarbij de kortetermijnbelangen winnen van de belangen op langere termijn.
Nozeman: “De helft van ons BNP is afhankelijk van de diensten die de natuur ons levert. We hebben de natuur heel erg hard nodig voor de economie, maar nu wordt het gepositioneerd als twee aparte zaken. Denk maar aan de levering van schoon drinkwater in nieuwe woonwijken, dat nu onder druk staat. Of het verlies van natuurlijke bestuiving door insecten.”
Meer baten dan kosten
Wageningen Universiteit en Research heeft onlangs gekeken wat de economische schade is voor de Nederlandse en Duitse landbouwsector als die bestuiving weg zou vallen. Dat kwam op een jaarlijkse impact van 3,2 miljard euro. “Dat is ongelooflijk veel geld, maar dat aspect wordt op heel weinig plekken belicht. Minister Van der Wal heeft in haar Tweede Kamerbrief al aangegeven dat de maatschappelijke kosten van de Natuurherstelwet 76 miljard zijn en de maatschappelijke baten 197 miljard. Het is dus voor de economie veel slimmer om de natuur te herstellen in plaats van dat te blijven uitstellen”, zegt Nozeman.
Waarde van de natuur
De grote vraag is steeds: hoe kun je de economische waarde van natuur, ecosystemen en biodiversiteit in kaart brengen? Wetenschappers van de WUR hebben daarvoor een database ontwikkeld: de Ecosystem Services Valuation Database (ESVD). Daarbij wordt gekeken naar de totale waarde van de diensten die de natuur aan de mens levert, de zogeheten natuur- of ecosysteemdiensten. Dat zijn onder meer het leveren van voedsel en grondstoffen. Maar bijvoorbeeld ook schone lucht en water, bescherming tegen de zee (duinen, mangrovebossen), bestuiving van fruit, biologische bescherming tegen virussen of parasieten, het bieden van leefruimte, recreatie en toerisme. Maar ook CO2-opslag, bijvoorbeeld in bossen. Dat heeft allemaal economische waarde en die kun je via de database berekenen. Inmiddels werken duizenden wetenschappers over de hele wereld mee aan de database.
Grond twee keer zoveel waard
Eind 2022 presenteerde ASN Bank met behulp van deze rekentool zijn eerste rapport: Make Nature Count. Daarin werd onder meer aangetoond dat bij het omzetten van landbouwgrond in bos bij natuurgebied De Geelders in Noord-Brabant, de economische waarde van de grond bijna verdubbelde. Met het herbebossen van droge gebieden in Madagaskar werden die ruim vijftig keer zoveel waard. Het omzetten van weilanden en moerassen in een eucalyptusplantage in Paraguay daarentegen zou juist een verslechtering kunnen betekenen, aldus het onderzoek.
Natuurbehoud en rendement
Eind vorig jaar presenteerde ASN Bank haar tweede rapport hierover: Make Nature Count 2.0. Daarin ging de bank nog een stapje verder. Vermogensbeheerder ASN Impact Investors heeft sinds drie jaar het ASN Biodiversiteitsfonds, waarmee zij investeert in projecten en bedrijven die de biodiversiteit herstellen en beschermen. Bijvoorbeeld in duurzame bos- en landbouw, duurzame zeevisserij en ecotoerisme. Doel daarvan is om behoud en herstel van de natuur hand in hand te laten gaan met een goed financieel rendement. Klanten van ASN Bank hebben de mogelijkheid in dit fonds te beleggen. Twee projecten waarin het fonds investeert werden voor het tweede rapport doorgerekend: een boerderij in Spanje die overstapt van monocultuur naar regeneratieve landbouw en een herbebossingsproject in de Amazone. Daarvoor werd de database van de ESVD gebruikt. “Dan kun je zien wat er verandert aan de ecosysteemdiensten, maar ook wat de economische waarde is van die diensten”, legt Nozeman uit.
1,2 miljoen meer waard
De El Roble boerderij in het Spaanse Murcia verbouwde olijven, amandelen, perziken en abrikozen. Die laatste twee hadden veel water nodig. Door over te stappen op biologische landbouw, abrikozen en perziken in te ruilen voor pistachenoten en door in te zetten op meer biodiversiteit en meer veerkracht tegen droogte, steeg de waarde van de boerderij met 1,2 miljoen euro. In de berekening krijgen ‘diensten’ als erosiepreventie, natuurlijke bestuiving, gewasbescherming en luchtkwaliteit ook economische waarde.
Herbebossen loont
Het herbebossen van 2.000 hectare ontbost en door veeteelt uitgeput weiland in de Zuidelijke Amazone, in de Braziliaanse staat Rondonia, levert nog veel meer op. De totale economische waarde steeg van 635.300 naar 8,25 miljoen dollar. Dat komt met name door de opslag van CO2 in bomen. Daarvoor kunnen bedrijven koolstofcertificaten kopen om hun eigen CO2-uitstoot te compenseren, al worden er internationaal vraagtekens gezet bij de waarde voor het klimaat daarvan, omdat het de uitstoot van bedrijven niet vermindert. Maar ook grondstoffen (hout), medicijnen, water, recreatie en toerisme maakten het bos meer waard ten opzichte van het weiland. “Daar creëer je als investeerder veel economische waarde, al is dat niet allemaal officieel. Je wordt er namelijk meestal niet voor betaald. Aan de andere kant: als je veel schade aan de natuur toebrengt, word je daar niet op afgerekend. Dat is het probleem van ons systeem. Aan twee kanten gaat het mis”, zegt Nozeman.
Opnieuw voorloper
Met het berekenen van een prijskaartje voor natuur toont ASN zich opnieuw een voorloper. In 2015 stond de bank aan de basis van de zogeheten Partnership for Carbon Accounting Financials (PCAF), dat een methodiek ontwikkelde om de CO2-voetafdruk van investeringen en leningen te meten. Inmiddels doen daar ruim 477 financiële instellingen uit de hele wereld aan mee. In 2019 was ASN medeoprichter van het Partnership for Biodiversity Accounting Financials (PBAF). Dat helpt financiële instellingen de impact van leningen en investeringen op natuur en biodiversiteit inzichtelijk maken. Hier doen al ruim 65 instellingen uit zestien landen aan mee, met een beheerd vermogen van 12 triljoen. Het waarde toekennen aan ecosystemen, zoals in de Make Nature Count-rapporten gebeurt, is volgens Nozeman nieuw. “Het is nog heel complex en moet zich nog echt verder gaan ontwikkelen, maar het kan heel veel waarde toevoegen om inzicht te krijgen in de financiële risico’s die je loopt. Je kunt dit gedachtegoed ook goed gebruiken in nieuwe regelgeving”, zegt Nozeman.
Bedrijven afhankelijk van natuur
Voor bedrijven en investeerders is het slim om hier rekening mee te houden, betoogde Nozeman eerder in het FD. De Centrale Europese bank becijferde vorig jaar dat 72 procent van de bedrijven in de EU, zo’n 3 miljoen, in hun bedrijfsmodel afhankelijk is van in elk geval één natuurdienst. Dan gaat het onder meer over de land- en bosbouw en visserij, maar ook over de bouwsector of bedrijven die grondwater nodig hebben. “Het is voor henzelf erg van belang dat ze inzicht krijgen in die afhankelijkheid en dat ze een businessmodel hebben dat houdbaar is op de langere termijn. Dat ze in markten zitten waar ze duurzaam opereren. De regelgeving wordt steeds strenger, consumenten worden steeds kritischer. Dus loop je het risico dat je de producten of grondstoffen die je gebruikt moeilijker kunt toepassen. Daarom is het van belang om nu meer in balans met de natuur te werken. Dan vermijd je heel veel risico’s in de toekomst”, zegt Nozeman.
Lees ook:
Dit artikel is gemaakt door een van onze expertredacteuren in samenwerking met onze partner. Change Inc. werkt met partners die de klimaattransitie aanjagen. Zij kunnen cases presenteren waar anderen zich aan kunnen optrekken en zijn eerlijk over de uitdagingen. Niet één bedrijf is al 100 procent duurzaam, maar veel zijn onderweg. Dankzij ons partnermodel zijn onze artikelen gratis toegankelijk voor iedereen. Benieuwd naar hoe wij werken? Klik hier.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
