Wat doet Closing the Loop precies?
“We hebben een dienst opgericht die One for One heet. We richten ons met name op de techsector, die van telecom en elektronica. Met onze dienst kunnen mensen elektronica aanschaffen op een manier die iets meer in lijn is met het denken rondom circulariteit en duurzaamheid. Als onze klanten een nieuw product kopen, bijvoorbeeld een telefoon of laptop, halen wij eenzelfde afvalproduct van de markt en transporteren dat naar de dichtstbijzijnde recyclefabriek. Dat is vaak Europa, omdat er beperkte recyclingfaciliteiten in Afrika zijn. We werken er wel aan om die op te zetten. We zijn bijvoorbeeld actief in landen als Kameroen, Ghana en Nigeria. We financieren dus afvalverzameling in die landen. Er is daar vaak geen goede regelgeving op dat gebied, waardoor je ziet dat elektronisch afval meegaat met andere afvalstromen, en dus wordt verbrand. Terwijl je er bruikbare grondstoffen uit zou kunnen halen die je op de markt kunt verkopen. Het gaat om behoorlijke hoeveelheden. Laatst bleek uit een rapport van de Verenigde Naties dat er wereldwijd ongeveer 60 miljoen ton e-waste geproduceerd wordt, waarvan maar zo’n 20 procent gerecycled wordt.”
Valt er door partijen als jullie wel op te werken tegen die enorme aanwas?
“Dat moet op korte termijn niet je doel zijn. Het is niet volgend jaar te regelen dat we van 20 naar 80 procent recycling gaan. Maar dat moet ook weer geen reden zijn om te concluderen dat we niets kunnen doen op de korte termijn, en dat we ons alleen maar moeten richten op wetgeving voor 2030 en 2050. Natuurlijk is die wetgeving ook heel erg belangrijk, maar die zal nul impact hebben in de komende twee, drie jaar. Wij stellen ons vooral pragmatisch op. Het signaal dat wij af willen geven is dat je iets concreets kunt doen met circulair denken. Het heeft commerciële waarde. Dat zal een enorm vliegwiel zijn, dat heel noodzakelijk is om meer afval te voorkomen, in te zamelen en te recyclen.”
Wat is jullie verdienmodel precies?
“We zijn sinds twee jaar winstgevend. Eigenlijk is ons verdienmodel heel simpel. Als onze klanten, Vodafone bijvoorbeeld, een laptop of telefoon verkopen, betalen ze ons een paar euro om een product in Afrika in te zamelen. En als het goed gaat, kost het ons iets minder dan die paar euro om dat te doen.”
In het verleden heb je jezelf omschreven als een ongeduldig type. Een klant beoordeelde je ooit als ‘very, very, very impatient’. Hoe weet je die ongeduldigheid om te zetten in iets bruikbaars richting de buitenwereld?
“Ik denk dat de meeste mensen niet zullen vinden dat ik daar iets bruikbaars mee doe. Die kunnen het gewoon niet waarderen. Dat is wat mij betreft prima. Ik ben geen inspirator of motivator, ondanks dat ik de eigenaar van het bedrijf ben. Misschien zou ik die rol wel meer op me moeten nemen, maar uiteindelijk heeft iedereen zijn eigen reden om aan dit initiatief te werken. Ik probeer wel veel andere dingen. Ik werk bijvoorbeeld in Afrika samen met onze partners aan het opzetten van afvalrecycling. Andere keren doe ik aan storytelling of ben ik juist weer commercieel bezig. Ik denk dat ik veel haakjes creëer, waardoor mensen zien dat ik al heel lang aan iets werk wat ook echt ergens toe leidt. Natuurlijk komt het voor dat mensen niet meer met mij willen praten, omdat ze vinden dat ik teveel aan het pushen ben. Maar dan hoop ik in ieder geval een zaadje te hebben geplant. Er zijn genoeg andere mensen, zowel binnen als buiten mijn organisatie, die het dan van mij kunnen overnemen. Die hebben zich gerealiseerd dat ze Joost vooral in het begin moeten inzetten, en daarna in een dwangbuis in een hoekje moeten stoppen.”
Ook heb je gezegd dat je het idee achter Closing the Loop ingewikkeld vindt om uit te leggen aan potentiële klanten. Hoe overkom je dat?
“Eigenlijk is het idee simpel, maar mijn probleem was dat ik niet wist aan wie ik het vertelde. Als ik ons verhaal vertel aan een expert in de circulariteit, dan heeft het een heel andere lading dan wanneer ik het vertel aan een potentiële klant die zich afvraagt waarom die zou moeten betalen voor een duurzamer product. Die wil weten: what’s in it for me? Gelukkig hebben we nu iemand die onze communicatie doet, die daar veel beter in is dan ik.
Overigens krijgen we van ngo’s wel eens te horen dat ons initiatief juist te simpel is. Dat het geen systeem- of industrieverandering teweeg brengt. Alleen maar afval inzamelen is niet genoeg, zeggen ze. Daar ben ik het helemaal mee eens. Niemand hoort mij zeggen dat onze aanpak genoeg is. Maar het is wel een heel goed startpunt. De kritiek luidt dan dat bedrijven ons initiatief zouden gebruiken om te laten zien hoe goed ze bezig zijn, en dat ze daarmee klaar zijn. Ten eerste vind ik het veel beter dat ze onze aanpak gebruiken dan dat ze helemaal niets doen. Ten tweede zou ik het heel onlogisch vinden als een bedrijf zegt dat ze door ons startpunt klaar zijn. Dan krijg je iedereen over je heen, dat is commercieel helemaal niet handig.”
Voel je je dusdanig door die ngo’s aangesproken dat je je inzet wil verhogen?
“Nee, want we zijn dit nooit begonnen met het idee dat dit de heilige graal is. Mijn medeoprichter en ik zijn begonnen omdat we het gek vonden dat iedereen naar elkaar wees als het gaat om elektronisch afval. E-waste is het gevolg van een industrie die de wereld enorm vooruit heeft geholpen, en nog steeds vooruit helpt. Tech en telecom zijn sectoren waar we echt trots op mogen zijn. Hun producten zijn iconisch. Telefoons, bijvoorbeeld, neem je zelfs mee naar bed. Maar dan gaan ze ineens kapot, worden ze afval en vinden we dat iemand anders het maar moet oplossen. Dat vonden wij heel gek. Wij wilden laten zien dat je e-waste kunt inzamelen, de grondstoffen eruit kunt halen en er geld mee kan verdienen. Dat was ons doel, en dat is het nog steeds.”
Tegen welke struikelblokken loop je als duurzame ondernemer aan?
“Als sociale ondernemer zit je soms wel in een interessante spagaat. Aan de ene kant gaat het met ons bedrijf goed omdat wij inspelen op afvalrecycling in Afrika, waar anderen dat niet doen. Je kunt dan laten zien dat je goed bezig bent. Maar aan de andere kant gedij je als bedrijf dus bij het feit dat anderen niet duurzaam zijn, en eigenlijk gedij je ook bij het probleem dat er is.”
“Een ander lastig punt is dat ik vind dat circulariteit als thema is gekaapt door experts en consultants die heel veel praten over roadmaps en ambities. Visies voor 2030 en 2040. Daardoor is bij veel mensen de perceptie ontstaan dat circulariteit iets is wat ineens ontstaat doordat je allerlei doelen formuleert. Niet doordat je je handen vies maakt, experimenteert en daarvan leert. Voor mijn organisatie zorgt dat voor allerlei barrières. Wij houden ons niet bezig met bomen tekenen op websites en plannen maken voor dingen die we misschien ooit gaan doen. Wij houden ons alleen maar bezig met het dóen. De stappen die daarvoor nodig zijn, zijn risicovol en zeker niet in één keer perfect.”
Wat zou je anders doen als je opnieuw de kans zou krijgen?
“Je weet natuurlijk nooit hoe zoiets dan zou zijn uitgepakt. Maar ik denk wel dat ik het hr-gedeelte van mijn CEO-rol eerder uit handen zou hebben gegeven. Ik zou eerder iemand naar voren hebben geschoven die beter met mensen is dan ik. Mijn natuurlijke manier van werken is om gewoon iets te doen, en het niet fijn te vinden als mensen dat niet goed doen. Dat is natuurlijk niet een heel effectieve leiderschapsstijl.”
Met welke partijen zou je nog eens willen samenwerken?
“Eigenlijk staat zo’n beetje heel de techsector op ons lijstje. We hebben intern als doel gesteld om 200 miljoen telefoons in te zamelen tegen het jaar 2030. Als we zo’n grote impact willen maken, moeten we samenwerken met de grote bedrijven. Pas sinds kort werken we samen met T-Mobile, Odido en Vodafone. Het zou fantastisch zijn als we daar nog Samsung aan kunnen toevoegen. Regionaal hebben we daar wel al wat mee gedaan, maar mondiaal nog niet.”
Meer Changemakers:
- Changemaker Kadir van Lohuizen legt met zijn camera de wereldwijde voedselketen vast: ‘Beelden zeggen veel’
- Changemaker Eva Ronhaar (HEMA): 'We veranderen van een bedrijf dat duurzame dingen doet, naar een duurzaam bedrijf'
- Changemaker Fleur Bakker (Refugee Company): ‘In migratie zie ik geen probleem. Eerder potentie’
De Changemaker-serie wordt mede mogelijk gemaakt door Vattenfall en Vlerick Business School.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
