Natuurmonumenten: 'Watercrisis lijkt onvermijdelijk'

Water is de basis van ons bestaan: voor de natuur, als drinkwater en voor de landbouw en industrie. In 2027 moeten de Nederlandse wateren schoon en gezond zijn, staat in de Europese Kaderrichtlijn Water. Een uiterste deadline, nadat er al twee keer uitstel is verleend.

Het is nog een hele uitdaging om dat voor elkaar te krijgen. Nog niet één procent van de Nederlandse oppervlaktewateren voldoet aan de Europese eisen. Plannen om te verbeteren zijn er, maar volgens Natuurmonumenten zijn die weinig concreet. De organisatie waarschuwt: "Als we nu geen politieke daadkracht tonen, kan dat verstrekkende gevolgen hebben voor natuur én economie.”

Sterk vervuild water

Uit het onderzoek blijkt dat het water in Nederland te vervuild is. Sterker nog: in de afgelopen jaren is de chemische kwaliteit op veel plekken verslechterd. Hoewel we bekend staan als ‘waterland’, bungelt Nederland onderaan de Europese lijsten als het gaat om waterkwaliteit. Die vervuiling komt vooral door het gebruik van mest, pesticiden en lozingen van verontreinigd water.

Onvoldoende beschikbaar

Vervuiling is niet het enige probleem: volgens Natuurmonumenten is er niet voldoende water beschikbaar. De grondwaterstanden zijn nu al te laag en blijven dalen. “Dat is niet alleen zorgwekkend voor de natuur, maar ook in strijd met Europese verplichtingen die stellen dat er geen verslechtering is toegestaan”, staat in het rapport.

Lees ook: Wat is waterschaarste en wat kunnen we ertegen doen?

Diersoorten verdwijnen

Deze negatieve trends in ons watersysteem hebben volgens Wiebe Borren, hydroloog bij Natuurmonumenten een grote impact op de natuur. "Veel waterdieren en planten dreigen te verdwijnen”, ziet Borren. Op sommige plekken zijn er al soorten verdwenen. “Op veel plekken in het Vechtplassengebied komt geen krabbenscheer meer voor. En het lukt al decennialang niet om de iconische zalm terug te laten keren in de Rijn.”

EU kan boetes opleggen

De afspraken in het Klimaatakkoord moeten een duw in de rug zijn om de watertoestanden in ons land te herstellen. Als de wateren in 2027 niet voldoen aan alle doelen in de Kaderrichtlijn Water, kan de Europese Commissie maatregelen nemen, zoals het opleggen van boetes.

Watercrisis

Bovendien hangt er een ander gevaar in de lucht. Natuurmonumenten waarschuwt dat Nederland afstevent op een impasse vergelijkbaar met de stikstofcrisis. Met de invoering van de Omgevingswet kan het zijn dat vergunningen niet meer worden verleend. Projecten die de waterkwaliteit ondermijnen kunnen dan stil komen te liggen. Net als bij de stikstofcrisis kunnen daardoor economische en maatschappelijke ontwikkelingen in de knel komen. “Dit kan betekenen dat het land ‘op slot’ gaat”, staat in het onderzoek.

Dringend actie nodig

Volgens Natuurmonumenten is het twee voor twaalf. “Er zijn rigoureuze, strengere maatregelen nodig om de waterdoelen te halen. Denk aan strenger mest- en pesticidenbeleid met verplichtende maatregelen die leiden tot schoner water.”

Lees ook: Investeerders riskeren miljarden verlies door wereldwijde watercrisis

Het onderzoek adviseert om integraal naar oplossingen te kijken. “Verbind waterkwaliteits- en kwantiteitsopgaven met de eisen van onder meer Natura 2000 gebieden. Denk ook aan het koppelen van kansen met natuur als bondgenoot. Dit kan bijvoorbeeld met klimaatbuffers.” De Tweede kamer gaat dinsdag 7 juni in debat over het herstel van ons water.

Wil je meer lezen over water? Bekijk dan dit dossier.