Hoe koffieboeren uit Zimbabwe omgaan met klimaatverandering

Midway Bhuni is geboren in Zimbabwe, getrouwd, met twee kinderen. Hij is agrarisch econoom met een PhD in Agribusiness Management. Sinds 2017 werkt Bhuni voor TechnoServe, een internationale non-profitorganisatie. In die rol is hij programmamanager voor het Nespresso AAA Sustainable Quality Programma, het duurzaamheidsprogramma van de koffieproducent. Vanwege de kwakkelende internetverbinding in Zimbabwe mocht Change Inc. Bhuni schriftelijk interviewen.

Een interview met iemand uit Zimbabwe, dat is een primeur voor ons! Waar werk je precies?

“Ik werk in de provincie Manicaland, in de hooggebergten in het oosten. In Zimbabwe is dat dé plek waar koffie wordt verbouwd. Ik ben actief in vier verschillende gebieden in die regio en werk samen met zo’n 700 kleine koffieboerderijen.”

Je werkt voor de non-profit TechnoServe. Wat doet deze organisatie?

“Onze missie is om armoede te verminderen door ondernemerschap te stimuleren. TechnoServe helpt boeren met het verbeteren van de kwaliteit en opbrengst van de koffieoogst. We stellen de boeren in staat om goede bonen te telen wat hun weer meer inkomsten oplevert. Nespresso is natuurlijk geïnteresseerd in deze hoge kwaliteit bonen en gaat een samenwerking voor de lange termijn met deze boeren aan. Deze wisselwerking zorgt dat we op een duurzame manier armoede bestrijden.”

Wat zijn de uitdagingen voor koffieboeren in Zimbabwe?

“Boeren worstelen met de hoge kostprijs van landbouw, zoals kunstmest en arbeid. Lenen is erg duur, waardoor boeren met name rond de oogsttijd kapitaal en handen tekort komen. Ook kampen ze met wisselende beleidsmaatregelen of onvoorspelbare en ongunstige wisselkoersen. Daarbij krijgen boeren steeds vaker te maken met de gevolgen van klimaatverandering.”

Wat merken Zimbabwaanse koffieboeren van klimaatverandering?

“Koffieboeren in Zimbabwe hebben absoluut te lijden onder klimaatverandering. Excessieve regenval en cyclonen resulteren regelmatig in overstromingen. Hierbij vallen geregeld slachtoffers. Maar het leidt ook tot bodemerosie. Daarnaast hebben bepaalde regio’s de laatste jaren meer last van koude windstromen. Dit heeft allemaal impact op de oogst. Droogte is een ander probleem. In het koffieseizoen van 2019-2020 was de droogte zo erg dat de opbrengst met 30 procent daalde.”

Op welke manier proberen jullie koffieboeren te helpen?

“We proberen boeren te helpen met het verbeteren van de kwaliteit van hun koffie. We leren ze duurzame landbouwtechnieken en adviseren ze over het verwerkingsproces. We leren ze ook hoe ze de bodem vruchtbaar houden en hoe ze compost kunnen maken. Daarnaast zijn landbouwtechnieken om schaduw te creëren ook belangrijk. Door bijvoorbeeld hoge bladrijke bomen te planten is de koffieplant beter beschermd. Bovendien helpt het tegen bodemerosie en slaan ze extra CO2 op.

We helpen boeren ook met financiële ondersteuning. We helpen ze bijvoorbeeld met de boekhouding of het opstellen van een pensioenplan. Ook investeert Nespresso in koffiepulpmachines. Deze kunnen koffieboeren gebruiken om hun bonen hoogwaardig te verwerken. Daarnaast zetten we gesubsidieerde kwekerijen op voor zaailingen; koffiekiemplantjes. In 2021 kweekten we 230.000 plantjes, genoeg om 65 hectare land te beplanten.”

Lees ook: Eerder interviewde Change Inc. Erik van Houten, marketing manager bij Nespresso. Toen vertelde hij over Reviving Origins, het onderdeel van het duurzaamheidsprogramma van het koffiebedrijf dat is gericht op het herstellen van de koffiecultuur in gebieden waar deze verloren is gegaan, zoals in Zimbabwe. Lees hier het hele interview met Van Houten.

In het Westen zetten non-profitorganisaties geregeld vraagtekens bij het leefbaar inkomen van koffieboeren. Hoe is de situatie in Zimbabwe?

“Er is hier niet zoiets als een dagloon voor koffieboeren. Boeren zijn geen werknemers, maar ondernemers van hun eigen plantage. Hun inkomsten zijn afhankelijk van de hoeveelheid en de kwaliteit koffie die ze verkopen. Nespresso betaalt ze 30 tot 40 procent boven de marktprijs van reguliere koffie en 10 tot 15 procent bovenop de prijs van bonen met dezelfde hoge kwaliteit. Daarnaast halen sommige boeren nog extra inkomsten uit aanvullende activiteiten. Fruitbomen rond een koffieplantage leveren schaduw op en zijn tegelijkertijd een andere inkomstenbron.

Hoe weet een consument uit Europa dan of de boer eerlijk wordt betaalt voor de koffie die hij of zij koopt?

“Fairtrade is een keurmerk dat garant staat voor een eerlijke prijs. Koffie van Nespresso krijgt dit keurmerk als 100 procent van de inhoud van een Fairtrade gecertificeerde plantage komt. Omdat Nespresso met veel kleine plantages werkt, zijn de koffies vaak een blend en dragen ze niet altijd het Fairtrade keurmerk.

Nespresso verbouwt inmiddels 93 procent binnen het AAA Sustainable Quality-programma. En het aandeel Rainforest Alliance en Fairtrade ligt op 56 procent. Deze laatste twee keurmerken zijn ook zichtbaar op de verpakkingen.”

Lees ook: Aluminium koffiecapsules kun je eeuwig recyclen. Waarom doen we dat niet?

Wat doen jullie om te zorgen dat boeren genoeg inkomen krijgen?

“Het toverwoord hier is echt kwaliteit. Maar daarvoor is tijd en geld nodig. Hoe hoger de kwaliteit van de boon, hoe hoger de prijs is die de boer voor zijn koffie ontvangt. Daarom vinden we het zo belangrijk om te investeren in infrastructuur, trainingen en technische ondersteuning. We zijn erop gebrand de veerkracht van de koffieteelt te verhogen, zodat deze beter bestand is tegen weersextremen. Zo hopen we de kwaliteit van de koffieoogsten op de lange termijn te verbeteren en krijgen boeren meer inkomstenzekerheid.”

Hoe heeft de koffieteelt zich de afgelopen jaren ontwikkeld in Zimbabwe?

“De afgelopen tien jaar heeft de koffie-industrie zich hier absoluut ontwikkeld. Veel boeren die in het verleden uit de koffieteelt zijn gestapt, keren nu weer terug. Dit komt doordat partijen als Nespresso en TechnoServe de leefomstandigheden echt hebben verbeterd. Boeren hebben nu geld voor gezondheidszorg, hun huis en onderwijs voor hun kinderen. Ook de lokale economie profiteert. Bijvoorbeeld door de verkoop van werktuigen of het aantrekken van personeel rond oogsttijd.

Ook de nationale overheid ziet inmiddels in dat koffie bijdraagt aan ons bruto nationaal product. Ons programma ligt aan de oorsprong van een nationaal Coffee Development Taskforce die zich inzet voor de verdere ontwikkeling van de Zimbabwaanse koffieteelt.”

Luister ook: Dit is de weg naar zuivere koffie

Zimbabwe was eens koffie-exporteur van formaat. Wat zijn je verwachtingen voor de toekomst?

“Ik denk dat de groei van het aantal koffieboeren in ons land doorzet. Misschien halen we dan ooit weer de piek in productie die we behaalden in de jaren 80. Het zou boeren enorm helpen als het onze overheid lukt een gunstiger investeringsklimaat te scheppen voor het bedrijfsleven. Zimbabwe heeft misschien wel de lekkerste koffie ter wereld. Met de juiste ondersteuning en genoeg investeringen kunnen consumenten over de hele wereld genieten van deze smaak. Tegelijkertijd verandert het de levens van duizenden Zimbabwaanse boeren en hun familieleden.”