Circulaire aanpak voor gemaaid gras

Vier jaar geleden was Hillebrand Breuker als ambtenaar bij de provincie Noord-Holland nog verantwoordelijk voor het maaien van het bermgras langs alle provinciale wegen. Nu is hij projectmanager van het project Grass2grit waarbij slimme duurzame businesscases worden verkend voor de vermarkting van gemaaid gras. Breuker weet nog precies hoe dat ging: “Als provincie hadden we te maken met een flinke bezuiniging en ook waren we door een motie van de Partij voor de Dieren opgedragen om de wegbermen bij-vriendelijk te maaien.” 

Samengeperst gras

De vraag waar de provincie mee te kampen had was dus: hoe kunnen we bezuinigen en tegelijkertijd de biodiversiteit behouden? Het antwoord werd gevonden in ecologievriendelijk sinusmaaien en minder klepelmaaien, waarbij het gras (inclusief zwerfafval) kapot geklepeld wordt en blijft liggen.

Ook werd besloten om het gemaaide gras mee te nemen en er waarde aan toe te voegen om zo de kosten en de baten van het onderhoud meer in evenwicht te brengen. En zo werd het project Grass2grit geboren. Breuker: “Met Van Bodegom en Van Gelder, de aannemers die al waren betrokken bij het bermonderhoud zijn we toen gaan experimenteren. Het idee was om bruikbare vezels te fabriceren, dus we zijn gewoon begonnen met het samenpersen van het gemaaide gras.”

Lees ook: Groningse boeren experimenteren met zoute landbouw

Toen Breuker met zijn vinger het restvocht proefde dat vrijkwam bij het persen, bleek dat een hoog zoutgehalte te bevatten: “Er zitten heel veel mineralen in gras, onder andere kalium. Naast het maken van vezels uit bermgras was er daarmee ook een andere businesscase ontstaan: zout dooisap als duurzaam alternatief voor strooizout.”

LIFE-subsidie

Er werd een onderzoek gestart en in 2017 was een eerste Life Cycle Analysis (LCA) over de Grass2Grit-techniek afgerond. Twee jaar geleden ontving Grass2Grit een LIFE-subsidie in de categorie ‘milieu en efficiënt gebruik van hulpbronnen’, waarmee de pilot ook echt kon worden uitgevoerd. De Grass2grit pilot is nu een privaat-publiek project rondom de N504 in Noord-Holland, waarin de provincie met Van Bodegraven, Schuitemaker wintermachines en Natural Plastics - een producent van bioplastics – samenwerkt om zoveel mogelijk waarde te creëren uit gemaaid bermgras langs provinciale wegen.

Afgelopen maand is de productie echt van start gegaan. Breuker: “Het eerste gras is inmiddels binnengebracht en getest. Het dooisap dat uit het gras is geperst zeven we in een microzeef en dat schone sap gaat weer naar een ontslibbingsapparaat. Ook dat is gisteren getest en er kwam een heldere vloeistof uit. Deze week gaat dat sap weer in de machine waarmee we het zout in het dooisap concentreren door electrodyalise toe te passen. Het dooiwater dat we fabriceren, vullen we ook nog wat verder aan met zout en daar gaan we de komende jaren de N504 mee sproeien bij vorst.”

Lokale coöperaties

Voor Breuker die destijds als projectmanager werd aangewezen, is het einde van de mogelijkheden nog niet in zicht: “Wij gaan nu ook testen wat gras gaat doen in een goede droger. Als we het bermgras gaan palletiseren in kleine brokjes en vermengen met bioplastic, gaan we ook een composiet maken waarmee we verkeersborden kunnen maken.”

Volgens Breuker is het mogelijk om met 50.000 ton aan gemaaid gras een fabriek neer te zetten die break-even draait: “Daarom hebben wij nu ook afspraken met gemeenten zoals Alkmaar, zodat we straks ook lokaal gras kunnen verwerken. Gemeentes leveren dan hun bermgras en betalen om het te verwerken. Dat moeten ze nu sowieso al – maar straks krijgen ze er ook sproeiwater voor terug.”

In de toekomst ziet Breuker wel de noodzaak tot lokale coöperaties voor het hergebruiken van bermgras: “Noord-Holland is een uitgestrekte provincie. En in het kader van duurzaamheid wil je niet teveel met gras gaan slepen.” Maar voordat dit haalbaar is moet de businesscase wel verder worden ontwikkeld: “We zijn met het bermgras al flink vooruit gegaan. Van verbranden en composteren naar nieuw materiaal maken. Breuker: “We gaan nu ook onderzoeken of we de grasvezelbrokjes kunnen gaan voeren aan schapen. Als voer voor melkkoeien is bermgras niet geschikt. Bermgras wordt niet bemest en is daarmee niet voedzaam genoeg.” Maar ook voor de toepassing in schapenvoer zijn er nog hobbels die moeten worden genomen. Breuker: “Er ligt in Nederland nog steeds veel zwerfafval in de bermen, dus we moeten nog wel even onderzoeken hoe we dat slim en veilig doen.”

Maatregelen treffen 

Het Grass2grit project is een van de vele initiatieven die de provincie Noord-Holland initieert of faciliteert. Zo werkt de provincie aan een fijne woon-, werk- en leefomgeving voor nu en in de toekomst. Breuker “Als eigenaar en opdrachtgever van infrastructuur kunnen we zélf maatregelen treffen. En dat zie je ook terug in dit project. Maar ook op andere terreinen werken we samen met partners aan het verduurzamen van de eigen wegen, kanalen, bruggen, viaducten, bermen en oevers. We stellen onszelf, onze leveranciers en bouwbedrijven de vraag: ‘Kunnen we iets slimmer doen of achterwege laten? En hoe behouden we dan de bestaande kwaliteit?’ Dit alles met als doel: een 100 procent circulair bouwproces in 2050. Grass2grit levert daar een mooie bijdrage aan.”

Lees ook dit artikel: Biodiversiteit in de stad verbeteren? Maai het gras minder vaak

Beeld: Grass2grit.