In 2040 kan Afrika 76 procent van zijn elektriciteit uit hernieuwbare bronnen halen. Het volledig benutten van de capaciteit van bestaande centrales en het uitvoeren van plannen die nu al op de tekentafel liggen, is genoeg om dat te bereiken. Dit schrijven wetenschappers van de universiteiten van Tübingen, Osnabrück en Rwanda samen met de Senckenberg Gesellschaft für Naturforschung in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Reviews Earth & Environment.
Grote uitdagingen
“Er is genoeg zon, wind en water op het continent. Veel Afrikaanse landen zouden het tijdperk van fossiele brandstoffen kunnen overslaan. Maar er moet natuurlijk een aantal dingen gebeuren om dat te bereiken”, zegt hoofdauteur Rebecca Peters in een persbericht.
De uitdagingen zijn groot. Op dit moment is 23 procent van de elektriciteit in Afrika hernieuwbaar, 15 procentpunt lager dan het wereldwijde gemiddelde. En de helft van de inwoners heeft onvoldoende toegang tot elektriciteit. Tegelijkertijd zijn er grote verschillen tussen landen. Zo wekken landen zoals de Democratische Republiek Congo en Guinee meer dan 75 procent van hun elektriciteit groen op, terwijl dit in Zuid-Afrika en Egypte minder dan 5 procent is.
Waterkracht
De Afrikaanse elektriciteitsmix is voor een opvallend groot gedeelte afkomstig van waterkrachtcentrales. Nu is bijna twee derde van de hernieuwbare elektriciteit afkomstig van elektriciteit die bij stuwdammen wordt opgewekt. In 2040 kan dit oplopen tot 84 procent, stellen de onderzoekers. Regeringen in verschillende Afrikaanse landen hebben ambitieuze plannen voor nieuwe waterkrachtcentrales. Maar dit is niet zonder risico’s.
Zo heeft Ethiopië in 2022 de omstreden Grote Renaissancedam in gebruik genomen. Als deze dam in de bovenloop van de Blauwe Nijl volledig voltooid is, kan hij dubbel zoveel elektriciteit opwekken als het land gebruikt. Maar Soedan en Egypte zijn afhankelijk van het Nijlwater en vrezen dat Ethiopië het dichtdraaien van de kraan als machtsmiddel gaat gebruiken. Ook heeft de dam grote gevolgen voor de hoeveelheid vruchtbare slib die wordt afgezet. Dit schaadt zowel de landbouw als ecosystemen in de benedenloop van de rivier.
De onderzoekers zijn dan ook bezorgd over het ongebreideld bijbouwen van waterkrachtcentrales. “Hoewel Afrika het continent is met de minst geëxploiteerde reserves van deze energievorm, en waterkracht momenteel verantwoordelijk is voor 63 procent van de hernieuwbare energieproductie, zou een grote uitbreiding van dammen en meren de nu nog vrij stromende rivieren onomkeerbaar veranderen en veel mensen dwingen te verhuizen”, zegt co-auteur Klement Tockner.
Zon en wind
Voor rurale gebieden is de potentie van zon- en windenergie groot. Dit maakt het namelijk mogelijk elektriciteit decentraal op te wekken. Aansluiting op één groot, overkoepelend stroomnetwerk is niet nodig. Gezien de grote afstanden die anders met kabels overbrugd zouden moeten worden, scheelt dit aanzienlijk in de kosten.
De scherpe prijsdaling van zonne-energie (90 procent sinds 2009) en windturbines (55-60 procent sinds 2010) maakt deze vormen van opwek ook steeds aantrekkelijker. De laatste jaren is er een verschuiving te zien in de financiering van met name zonne-energie. Waar investeringen eerst voornamelijk afkomstig waren van overheden en instellingen voor ontwikkelingsfinanciering, stappen steeds meer private partijen in. Die richten zich op grootschalige projecten, maar ook op kleinschalige huis- en buurtoplossingen.
Lees meer:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
