Moet de overheid kiezen tussen warmtepompen en warmtenetten?

De warmtetransitie in Nederland komt zo langzamerhand op stoom. Tegelijkertijd is er nog héél veel werk te verzetten. De overheid probeert de transitie dan ook op verschillende manieren te ondersteunen. Zo zijn er momenteel verschillende subsidies beschikbaar die individuele woningeigenaren ondersteunen in hun warmtetransitie. En dat werpt zijn vruchten af, stelt het PBL in het rapport ‘Besturen in het begin van de warmtetransitie’. Zo hebben installateurs inmiddels te maken met wachtrijen voor de installatie van warmtepompen.

Hogere kosten voor warmtenetten

Maar die ondersteuning voor individuele woning- en gebouweigenaren kan op de lange termijn nadelige gevolgen hebben voor collectieve oplossingen, waarschuwt het planbureau. Terwijl op die collectieve oplossingen ook fors wordt ingezet in het Klimaatakkoord. Kort samengevat: het stijgende aantal warmtepompen in Nederland brengt de financiële haalbaarheid van collectieve warmte-oplossingen in gevaar. Want hoe meer mensen al een warmtepomp hebben, hoe minder huishoudens zich aansluiten op een warmtenet. Dat betekent dat de (aansluit)kosten van het warmtenet in kwestie over minder huishoudens verdeeld worden en dus hoger uitvallen.

In hoeverre dat werkelijk zal gebeuren, is nu moeilijk te zeggen, stelt het PBL. Maar het is wel zaak dat de overheid hier constant rekening mee houdt. De keuzes die het nu neemt, kunnen verregaande gevolgen hebben voor de toekomst.

Warmtepompen of warmtenetten?

Het Rijk heeft een aantal keuzes, aldus het PBL. Het kan individuele oplossingen blijven subsidiëren en de warmtetransitie op korte termijn versnellen. Daarbij ligt wel het risico op de loer dat collectieve oplossingen zoals warmtenetten in de toekomst minder goed van de grond komen. Of het kan de huidige subsidies beperken, zodat de ondersteuning voor collectieve initiatieven (die momenteel ontwikkeld wordt) in de toekomst optimaal benut kan worden. Dit heeft echter wel tot gevolg dat individuele woningeigenaren op de korte termijn waarschijnlijk minder snel in actie komen, ook als een individuele oplossing voor hen wél de beste oplossing is. Daarnaast kan de overheid kiezen voor een mix, maar daar zijn de gevolgen nu nog onzeker van, aldus het planbureau.

Warmtenetten in publieke handen

Vorige maand besloot het kabinet dat gemeenten de eigenaren van nieuwe warmtenetten moeten worden. Het besluit kon op veel kritiek en zorgen rekenen. Bedrijven en deskundigen vrezen dat het een rem zet op de uitrol van warmtenetten, terwijl die essentieel zijn in het slagen van de warmtetransitie. Zo ook Martijn van Lier, warmtetransitie-expert bij Over Morgen: “Het besluit roept veel vragen op: Wat gaan de commerciële partijen doen? En zijn gemeenten wel voldoende voorbereid om de regie over warmtenetten te kunnen nemen?"

Ik voorzie veel onzekerheid”, vervolgt hij. “En onzekerheid is geen goede voedingsbodem voor voortgang en investeringen. Ik vrees dan ook dat er op de korte termijn weinig nieuwe warmtenetten ontwikkeld worden. Daarnaast kan dit ervoor zorgen dat er veel ervaring en kennis over de ontwikkeling en exploitatie van warmtenetten verloren gaat."

Meer weten? Beluister dan deze Change Report Talk terug:

• Warmtenetten in publieke handen: helpt dit de warmtetransitie vooruit