De groei van duurzame stroomproductie in Nederland breekt elk jaar records. Sinds eind vorig jaar is Nederland wereldkampioen zonne-energie en liggen er 3,5 zonnepanelen per inwoner op daken en in zonneparken, blijkt uit het Nationaal Solar Trendrapport 2024 van Dutch New Energy Research (DNE Research). Ook het vermogen van windenergie groeide fors tot 4,7 gigawatt. In 2030 leveren windmolens op zee alleen al driekwart van alle benodigde stroom.
Allergoedkoopst
“Zon en wind zijn niet alleen duurzaam, maar ook nog eens het allergoedkoopste”, zei Wijnand van Hooff, algemeen directeur van Holland Solar tijdens het congres ‘Toekomst van Solar’ in Den Haag. De branchevereniging voor de Nederlandse zonne-energiesector denkt dan ook dat kernenergie de concurrentie met zon en wind qua prijs niet meer aankan. “Kernenergie is ongeveer twee tot drie keer zo duur als zonne-energie”, zegt Van Hooff.
Kerncentrales onrendabel
Dat denkt ook Daan Jansen, hoofdonderzoeker van DNE Research. Hij houdt in toekomstscenario’s over energie eigenlijk al geen rekening meer met kernenergie. “Als er al kerncentrales worden gerealiseerd, dan zal dat na 2035 zijn. Zonnestroom is veel goedkoper dan kernenergie. Een kerncentrale moet lang aanstaan, wil je de grote kapitaalkosten terug kunnen verdienen. Ik denk dan ook dat dat zonnestroom kerncentrales onrendabel zal maken.”
Groei stokt
Is dat zo? Wat zeggen alle cijfers en trends? In 2050 wil Nederland 172 gigawatt aan zonne-energie vermogen hebben staan, stelt het Nationaal Plan Energiesysteem (NPE). Hierin beschrijft het kabinet het energiesysteem van de toekomst. Om dat doel te halen is een jaarlijkse toename van 5 tot 8 gigawatt aan zonne-energie nodig, maar experts zien die groei de komende jaren juist afnemen. Toch voorspellen alle modellen een groei die dat doel dichterbij brengt.
Steeds goedkoper
Zonne-energie wordt steeds goedkoper. De groothandelsprijs van zonnepanelen daalde in 2023 met 52 procent, blijkt uit het trendrapport. De prijs van batterijen bedraagt nu 139 euro per kilowattuur opslagcapaciteit. Dat is 80 procent goedkoper dan in 2013. Onderzoeksbureau Bloomberg New Finance Energy Finance verwacht dat in 2030 de prijs nog eens 40 procent lager zal liggen. Uit een vergelijking blijkt dat stroom uit gascentrales en kernenergie nu al twee keer zo duur is als uit zon en wind.
Mix van elektriciteit nodig
Maar hoewel er steeds vaker overschotten zijn van groene stroom, zullen er altijd periodes zijn dat de zon niet schijnt en het windstil is, de zogeheten ‘Dunkelflaute’. Een combinatie van de Duitse woorden ‘Dunkelheit’ (duisternis) en ‘Flaute’ (weinig wind). Op dat soort momenten dreigt een tekort aan elektriciteit te ontstaan. Voor die periodes is kernenergie nodig, stelde TNO in 2022 in een onderzoek. Anders komen we niet van kolen en gas af. Volgens het NPE bestaat de Nederlandse elektriciteitsproductie straks dan ook uit een mix van wind-, zonne- en kernenergie en waterstof.
Twee nieuwe kerncentrales
Om aan de toekomstige elektriciteitsvraag te voldoen en minder afhankelijk te zijn van buitenlandse energiebronnen, wil het kabinet twee nieuwe kerncentrales bouwen. Bij voorkeur naast de bestaande in Borsele in Zeeland. Een alternatief zou de Maasvlakte in Rotterdam kunnen zijn. De centrales leveren 9 tot 13 procent van alle elektriciteit en stoten geen CO2 uit. Maar de bouw duurt zes tot tien jaar, de voorbereidingstijd niet eens meegerekend.
Aanbod stroom groter dan vraag
Volgens het eerder aangehaalde TNO-onderzoek stijgt de elektriciteitsvraag van 110 terawattuur in 2022 naar 300 tot 500 terawattuur in 2050. Vooral omdat het verwarmen van woningen (warmtepompen) en industriële processen geëlektrificeerd worden en er waterstof gemaakt wordt van groene stroom. Maar dat was een prognose van voor de energiecrisis. Sindsdien is het stroomverbruik fors gedaald en zijn ook de prognoses bijgesteld. Volgens het bijgewerkte NPE heeft Nederland in 2050 iets meer dan 200 terawattuur aan elektriciteit nodig. Maar volgens de huidige scenario’s wordt er dan bijna 500 terawattuur opgewekt. 2,5 keer zoveel als we nodig hebben. De meeste stroom (365 terawattuur) wordt opgewekt door windmolens, een derde (135 terawattuur) door zon en slechts een tiende (56 terawattuur) door kernenergie. Aardgascentrales bestaan dan al niet meer.
Geen kernenergie maar batterijen
Nederland kan ook met batterijen en waterstof periodes zonder zon en wind doorkomen, bleek eerder uit onderzoek van netbeheerder TenneT. Ook roepen alle experts dat burgers en bedrijven vooral stroom moeten gaan verbruiken als die wordt opgewekt.
“Dunkelflautes hoef je niet op te vangen met kernenergie. Dat kan ook met waterstof en grootschalige opslag. Zo kun je ook prijsschommelingen voorkomen”, zegt Wilko Schuijff van Eneco. Volgens hem zijn zon en wind complementair en waait het meestal als de zon niet schijnt en schijnt de zon als het niet zo hard waait. Ook Jansen van DNE Research ziet steeds minder periodes zonder groene stroomproductie. “Ook in de winter heb je geen kernenergie meer nodig, want dan wekken we nog veel meer windstroom dan zonnestroom op. Daardoor zijn we relatief in balans qua seizoenen”, stelt hij.
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
