Wat zijn Power Purchase Agreements en hoe helpt het de inkoop van duurzame elektriciteit?

Deze bijdrage werd geschreven door Robert Jan de Boer, Product Developer Sustainable Energy bij ENGIE

Een Power Purchase Agreement (PPA) is een maatwerkovereenkomst tussen een duurzame elektriciteitsproducent en een zakelijke afnemer. Doorgaans is deze overeenkomst voor een langere periode variërend van 5 tot 15 jaar, waarbij de zakelijke afnemer zich committeert om de geproduceerde elektriciteit volledig te kopen. Aangezien PPA’s maatwerk overeenkomsten zijn komen ze in vele soorten en maten. PPA’s zijn dan ook complexe producten waarover veel ruis en onduidelijkheid kan bestaan. In dit artikel lichten we de verschillende eigenschappen van PPA's uit.

Lees ook: Echte Innovaties: 3 baanbrekende trends in de zonne-energiesector

Waarom een PPA – en waarom niet?

Een PPA is in optimale vorm een win-winsituatie voor alle betrokken partijen. Aan de ene kant van het contract staat de ontwikkelaar of eigenaar van een zonne- of windpark. Deze ontwikkelaar heeft kapitaal nodig om het park te bouwen. De bank kan dit verstrekken, maar wil garantie dat er financiële opbrengsten zijn na de realisatie, zodat de lening wordt terugbetaald. Deze garantie is veelal de PPA-overeenkomst.

Aan de andere contractuele kant van de PPA staat de afnemer. Dit zijn doorgaans partijen met veel elektriciteitsverbruik, zoals datacenters, digitale dienstverleners en elektriciteit-intensieve industrie. Voor afnemers kan een PPA verschillende voordelen bieden:

Wat zijn de voordelen van PPA’s voor de afnemer?

1. Een bijdrage aan de energietransitie. Het afsluiten van een PPA stimuleert de vergroening van de elektriciteitsmix. Je committeert je als organisatie voor de lange termijn aan duurzame elektriciteitsinkoop en neemt daarbij risico’s. Daarnaast investeer je direct in de verduurzaming van de Nederlandse opwekcapaciteit.
2. Een prijsvaststelling tegen marktfluctuaties. Een PPA met vaste prijs biedt jarenlange prijszekerheid ten opzichte van fluctuerende marktprijzen. Zo kan het ook economisch voordeel opleveren wanneer de contractprijzen lager uitvallen dan marktprijzen.
3. Een lagere koolstofvoetafdruk. PPA’s komen met Garanties van Oorsprong (GvO). Dit is een bewijs dat elektriciteit herleidt naar de bron van opwekking. Deze certificaten kun je inzetten om de koolstofvoetafdruk van je bedrijf te reduceren.
4. Financieringsvoordeel. Sommige financiële instanties bieden een lager rentetarief wanneer je kunt aantonen dat je elektriciteit grotendeels via PPA’s inkoopt.

Lees ook: Opmerkelijk: energie uit een rolletje tape van de bouwmarkt

Wat is de rol van de energieleverancier in PPA’s?

Tussen de ontwikkelaar en de afnemer staat een energieleverancier, die als bemiddelaar kan optreden. De energieleverancier is onder meer verantwoordelijk voor het beheer van de elektriciteitsstromen, forecasting en boekhouding en maakt de link met het leveringscontract voor het resterende volume. Natuurlijk zijn er in de praktijk afgeleide structuren, waarbij bijvoorbeeld de energieleverancier ook de parkontwikkelaar is, maar dit zijn grofweg de gebruikelijke actoren.

Er zijn wel andere risico's verbonden aan een PPA vergeleken met een reguliere leveringsovereenkomst. Het grootste verschil met een duurzame leveringsovereenkomst bij een leverancier is namelijk dat een PPA een directe koopovereenkomst is. Bij elektriciteitslevering betaal je enkel voor de verbruikte megawatturen, terwijl de afnemer bij een PPA altijd de productie van het gecontracteerde park afneemt, óók als de productie hoger is dan het verbruik. De afnemer neemt dit risico over en draagt op die manier bij aan de energietransitie.

Wat zijn de risico’s van een PPA?

1. Prijsrisico: de prijszekerheid die een PPA biedt, kan ook averechts werken als de marktprijzen langere tijd onder de gecontracteerde PPA-prijs liggen. Een afnemer zit vast aan een hoger prijsniveau dan de concurrentie.
2. Volumerisico: hernieuwbare elektriciteitsopwekking is afhankelijk van wind- en zonintensiteit. Hierdoor kan de daadwerkelijke elektriciteitsproductie (sterk) afwijken van de prognoses. Dat kan in het geval van windenergie zelfs oplopen tot een jaarlijks verschil van 20 procent. Het leveringscontract moet deze wisselingen kunnen opvangen.
3. Profielrisico: veel hernieuwbare elektriciteitsinstallaties kunnen alleen op bepaalde tijden elektriciteit opwekken (als de zon schijnt, als het waait). Om volledig aan het verbruiksprofiel te voldoen, zal altijd een aanvullende leveringsovereenkomst nodig zijn die dit opvangt.
4. Onbalansrisico: wanneer de voorspelde opwek afwijkt van de gerealiseerde productie, moet dat verschil worden gecompenseerd tegen de geldende onbalansprijzen. Normaliter ligt dat risico bij de energieleverancier, maar afhankelijk van de gemaakte afspraken kunnen onbalansrisico’s voor rekening van de afnemer zijn.

Lees ook: Doorbraak met transparante zonnepanelen: maakt dit de weg vrij voor energie-opwekkende ramen?

Wat is het verschil tussen een fysieke en een virtuele PPA?

Zoals je misschien al ziet is een PPA altijd een kwestie van maatwerk. Toch zijn er een aantal standaardvormen te onderscheiden. Ten eerste kun je een onderscheid maken tussen een “fysieke” en een “virtuele” PPA. Het grote verschil is dat de afnemer bij een virtuele PPA niet de daadwerkelijke elektriciteit afneemt voor eigen verbruik. De afnemer van de PPA blijft “regulier” elektriciteit inkopen bij een leverancier, terwijl de producent de opgewekte elektriciteit aan de markt levert. Een virtuele PPA is dus een soort derivatencontract: er wordt een prijs vastgesteld voor de opgewekte elektriciteit en vervolgens neemt de afnemer een risico op de uiteindelijke marktprijs. Als de gerealiseerde marktprijs hoger uitvalt dan de afgesproken prijs, heeft de afnemer een netto voordeel. Is de marktprijs lager, dan is de afnemer verlieslatend omdat deze vastzit aan een hogere elektriciteitsprijs. De GvO-certificaten gaan daarentegen vaak wél direct naar de afnemer.

Fysieke PPA’s, waarbij wel de fysieke elektriciteit wordt afgenomen van een specifieke afnemer, kennen ook een aantal smaken:

1. Baseload: de afnemer koopt een vooraf vastgesteld volume dat (deels) in de basis-elektriciteitsvraag van de organisatie voorziet.
2. As forecasted: de afnemer koopt voorspelde day-ahead-productie van het zonne- of windpark, waarbij een elektriciteitsleverancier de balancering op korte termijn beheert.
3. Pay-as-produced: de afnemer koopt alle geproduceerde elektriciteit en neemt daarbij veelal het volledige volumerisico, inclusief balancering.

Een PPA: ja of nee?

Een PPA is een complex elektriciteitsproduct met grote voordelen, maar ook met bepaalde unieke voorwaarden en risico’s die wezenlijk verschillen van een reguliere leveringsovereenkomst. Niet iedere organisatie is in staat zich te beschermen tegen de prijs- en volumerisico’s. PPA’s zijn doorgaans geschikt voor organisaties met hoge verbruiksvolumes die over gedegen kennis van de elektriciteitsmarkt beschikken en tegelijkertijd bepaalde risico’s op zich kunnen nemen. Wanneer je hierover twijfelt, loont het dan ook absoluut om kennis in te winnen bij een adviseur. Als dan blijkt dat een PPA matcht bij je bedrijfsprofiel, beschik je over een zeer krachtig hulpmiddel om financieel verantwoord te verduurzamen én actief bij te dragen aan de verdere transitie van de Nederlandse elektriciteitsmix.