Het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) is de opdrachtgever van de circulaire renovatie. De instantie beheert alle gebouwen die gebruikt worden door de Nederlandse staat en is daarmee het grootste vastgoedbedrijf van Nederland. “Dan kun je denken aan politiebureaus en kantoren van het UWV”, vertelt architect Josse Popma tijdens een presentatie op vastgoedbeurs Provada. Ook verouderde defensiekantoren zijn in handen van het RVB. Onlangs onderging een pand in het voormalig Marine Vliegkamp Valkenburg in Katwijk een bijzondere renovatie. De opdracht luidde: knap het kantoor op en doe dit met zoveel mogelijk gebruikte materialen.
Wit vel papier
Het architectenbureau van Popma werkte samen met aannemer Vink Bouw en ontmantelings- en saneringsbedrijf Adex Groep. Axel Hendriks van Adex Groep: “Het gros van de bouwprojecten begint met een wit vel papier. Oude projecten moeten vaak het veld ruimen. Dat was nu niet het geval. Tijdens een rondje door het oude kantoor zagen we dat het pand duidelijk was verouderd. Tegelijkertijd zat het vol waardevolle grondstoffen. We gingen na welke kwaliteiten het nog had. Wat voor grondstoffen kunnen we behouden? Welke waardevolle materialen gaan we hergebruiken?”
Gezamenlijk rondje
Dat gezamenlijke rondje door het pand had volgens Bauke van Poll, ontwikkelaar bij Vink Bouw, veel voordelen. “Het is een meerwaarde om verschillende disciplines bij elkaar te hebben. Een architect ziet meteen de potentie van zo’n gebouw en ziet waar het behoefte aan heeft. Wij als aannemer kunnen daarop inspringen, vragen beantwoorden en een plan maken. Een bedrijf gespecialiseerd in ontmanteling weet het beste hoe de waardevolle materialen uit zo’n gebouw kunnen worden gehaald en in welke vorm dat een nieuwe plek kan krijgen. Je opereert echt als team.”
Hergebruik
Hergebruik was het uitgangspunt. “We hebben zoveel mogelijk delen van het gebouw behouden. Het pand was een typisch cellenkantoor”, zegt Popma. “We hebben de nodige ingrepen gedaan om veel meer licht en ruimte toe te voegen.”
De onderdelen die niet behouden bleven, zijn gedemonteerd, bewerkt en zo veel mogelijk hergebruikt binnen het project. Zo is het metselwerk in stukken gezaagd en weer in het gebouw geplaatst. Het hout kreeg een bestemming in de plafonds. Dat het oog ook wat wil, weet de architect maar al te goed. “Er moet een goede mix zijn tussen de verschillende materialen. Het moet wel één geheel worden en niet aanvoelen als een groot lappendeken.”
Van Poll neemt de keramische tegels op de vloer als voorbeeld. Die zijn op diverse plekken zorgvuldig weggehaald om ze vervolgens weer op een andere plek neer te leggen. “Zo vormt het weer één geheel. Je ziet er niks van dat de tegels uit afzonderlijke ruimtes komen.”
Donorgebouw
De overige materialen die nodig waren, komen van andere slooplocaties. Het bankkantoor in Amsterdam was een belangrijk donorgebouw. Hier komen wand- en plafondsystemen, verlichting, klimaatplafonds en luchtbehandelingskasten vandaan.
Technische installaties
Vooral het hergebruiken van technische installaties bestempelt Hendriks als lastig. “Die onderdelen zijn vaak gebouwspecifiek, waardoor het zelden op een andere locatie past. Ook met garanties is het ingewikkeld. Wanneer vloerverwarming op een nieuwe locatie wordt geïnstalleerd, is dan de oude of de nieuwe installateur verantwoordelijk als er iets kapot gaat? Technische installaties verouderen, wat hergebruik vanuit duurzaamheidsoogpunt niet altijd de beste keuze maakt. In dit project is het gelukt, dus het kan wel degelijk.”
Besparen
Zo is er veel bouwmateriaal bespaard. Alle ingrepen zijn voor 65 procent gerealiseerd met hergebruikte grondstoffen. Dat leidt tot een CO2-reductie van 40 procent.
Betekent materialen besparen ook geld besparen? “Gaat het over circulariteit, dan gaat al snel over geld en de vraag of het wel rendabel is”, zegt Hendriks. “Wil je bouwmateriaal hergebruiken, dan moet een gebouw zorgvuldig worden afgebroken. Dat kost tijd. Aan de andere kant worden grondstoffen steeds duurder. Sloopmateriaal afvoeren kost ook steeds meer geld. Onderaan de streep hoeft een circulair project niet duurder te zijn. Integendeel.”
Daar is Popma het mee eens. “Oude gebouwen moeten we niet afschrijven. Dat zou zonde zijn, want er zit nog veel waarde in. Het is nuttig om nog eens goed te kijken naar oude objecten. In veel gevallen loont het om ze een tweede leven te geven.”
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
