In Nederland leven miljoenen koeien, kippen en varkens. Al deze dieren produceren ontzettend veel mest: jaarlijks zo’n 75 miljard kilo. Deze mest bevat veel mineralen zoals fosfaat, stikstof en kalium. De uitscheiding van stikstof in dierlijke mest bedroeg 471 miljoen kilogram in 2023, becijfert het CBS. Dat is 19 miljoen kilogram onder het stikstofplafond van dat jaar. Daarmee blijft de stikstofuitscheiding 4 procent onder het voor 2023 geldende stikstofplafond. In 2025 wordt het stikstofplafond aangescherpt tot 440 miljoen kilogram stikstof. Blijft de uitstoot van stikstof hetzelfde, wordt het doel voor volgend jaar dus niet behaald.
Fosfaat
De fosfaatuitscheiding bedroeg in 2023 146 miljoen kilogram. Dat is 5 miljoen kilogram onder het huidige fosfaatplafond. Dat plafond wordt binnenkort verlaagd: in 2025 mag er 125 miljoen kilogram fosfaat in de mest van dieren belanden. Willen we daaraan voldoen, moet er dus nog wat gebeuren.
Verlagen
Eén manier om het aandeel mineralen in mest naar beneden te brengen, is het aanpassen van het veevoer. Minder eiwit helpt, zegt Jan Dijkstra, universitair hoofddocent Dierwetenschappen aan de Wageningen Universiteit en Research (WUR). “Voer je minder eiwit, dan zit er in principe minder stikstof in de mest, urine of melk van de koe. En dat is precies het knelpunt. Want de boer wil niet minder melk, en de consument wil geen melk van mindere kwaliteit. Daarom krijgen veel koeien in de praktijk een beetje meer eiwit dan ze eigenlijk nodig hebben. Ik schat in dat we in Nederland zo’n 10 procent minder eiwit kunnen voeren, zonder dat dat nadelig effect heeft op de melk(productie). En dat scheelt behoorlijk wat stikstofverliezen, vooral in de vorm van ammoniak.”
Andere mogelijkheden zijn het verkleinen van de veestapel en het verdunnen van de mest voordat het wordt uitgereden op het land. Eind 2022 werd al bekend dat Nederlandse boeren de komende jaren stapsgewijs steeds minder mest over hun akkers mogen uitrijden.
Innovatieve oplossingen
Technische innovaties kunnen het overtollige mest een nieuwe toepassing geven. Zo ontwikkelde het Nederlandse Methaplanet een gepatenteerde technologie waarmee het onder andere van stro en mest pellets kan maken met een hoge energiedichtheid. “In de huidige situatie wordt stromest (een combinatie van mest en stro, red.) in Nederland eigenlijk niet in een vergister gebruikt. Stromest is moeilijk toegankelijk voor de bacteriën in een vergister en heeft daardoor een lange doorlooptijd nodig. Wij kunnen de stromest voorbewerken tot makkelijk vergistbare energiekorrels. Deze energiekorrels leveren per gewicht vijf keer meer energie dan het oorspronkelijke product. Bovendien vergisten de korrels drie keer sneller dan gewoon stromest”, zei oprichter Xander Sandell eerder.
De start-up Alloptimal uit Berkel en Rodenrijs brengt een mestverwerkingssysteem op de markt waarmee veehouders hun CO2- en stikstofuitstoot kunnen verminderen. De Bioblox-installatie is een combinatie van een mestvergister en een luchtwasser die boeren op hun erf kunnen laten bouwen. Uit allerlei berekeningen blijkt dat boeren hiermee niet alleen hun milieu-voetafdruk kunnen verlagen, maar ook winst kunnen maken. "Het is geld verdienen met je mest en tegelijkertijd een probleem oplossen", aldus technische directeur Jan Driegen van Alloptimal in een eerder interview met Change Inc.
Waarom is het belangrijk?
Het verlagen van de uitstoot van stikstof en fosfaat is hard nodig, omdat het een negatief effect heeft op het milieu. Al tientallen jaren komt er in Nederland teveel stikstof en ammoniak in de lucht en natuur terecht. Naast de landbouw dragen ook de industrie, bouw en het verkeer daar aan bij. De stikstofuitstoot moet drastisch omlaag, oordeelde de Raad van State in 2019. Door die uitspraak zijn veel vergunningen ongeldig verklaard, wat ervoor zorgde dat we in een stikstofcrisis terechtkwamen.
Lees ook:
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
