Opgeschrikt door de stijgende energieprijzen rijst de vraag of de opmars van duurzame energiebronnen de oorzaak zou kunnen zijn van die prijsstijging. Is deze ontwikkeling een voorbode van wat we de komende jaren kunnen verwachten? Of is het een tijdelijk probleem dat juist de noodzaak aantoont van de energietransitie?
De geschiedenis leert: hoe goedkoper de energie; hoe meer economische groei. Elke grote verbetering in welvaart ging hand in hand met een grotere beschikbaarheid van betaalbare energie. En dat leverde een hogere levenstandaard, een stijgende levensverwachting en – vooral - meer vrije tijd op (lees het boek Enlightenment Now van Steven Pinker, een optimistisch relaas over wat we als mensheid bereikt hebben sinds de industriële revolutie). Onze behoefte aan energie blijft stijgen. Ook in de toekomst. Met ons huidige energiesysteem zitten we op een doodlopende weg: de fossiele voorraad is eindig en het gebruik ervan vernietigt ons klimaat.
Overstap naar duurzame energie moet versnellen
Hernieuwbare energie is dus het enige mogelijke antwoord. De overstap naar hernieuwbaar zal versneld moeten gebeuren omdat we te lang doorgingen op het fossiele pad. Die versnelling betekent waarschijnlijk tijdelijk een teruggang in welvaart. Maar op lange termijn wordt juist meer welvaartsgroei mogelijk.
De huidige hoge prijzen worden veroorzaakt door een ongelukkige samenloop van omstandigheden, waardoor onze strategische voorraden fossiele energie beperkt zijn. Beschikbare snelle oplossingen, zoals het opvoeren van de gasproductie in Groningen of meer import uit Rusland kennen hun beperkingen, zoals aardbevingsrisico’s en geopolitieke gevoeligheden. Het zijn symptomen van het falen van het huidige systeem. De energietransitie leidt op termijn tot een positieve verandering van onze energierekening: van het huidige consumentisme naar zelfvoorziening, via je eigen energiebedrijfje naar gratis energie.
Op dit moment zijn wij allemaal energieconsumenten. We kopen de energie die we nodig hebben bij één van de vele energiebedrijven. Anno 2021 weet de consument dat het eigen energiegebruik moet worden teruggebracht, al is het maar om geld te besparen. Steeds meer mensen letten op energielabels van apparaten en aannemers hebben het drukker dan ooit met aanvragen om woningen te isoleren. Het wordt ook steeds normaler om zelf energie op te wekken op het eigen dak of elders geïntegreerd in gebouwen. Hiermee worden we als consument in rap tempo prosument (producent en consument in één).
Blogserie; experts van Topsector Energie aan het woord
- 1: Energietransitie – kijken we de ander weg, of openen we ons hart?
- 2: Centrale regie, of toch liever autonomie?
- 3: Fabeltjes over waterstof ontkracht
- 4: Door de transitie kunnen huishouden geld verdienen met energie (dit blog)
- 5: Om een duurzame toekomst te bouwen, moeten we investeren in mensen
- 6: Een nieuwe generatie duurzame investeerders staat op
Energienetten worden daardoor steeds lokaler georganiseerd en de afhankelijkheid van grote energiecentrales daalt. De energieleveranciers zullen (op termijn) minder energie verkopen. Om toch winst te kunnen maken zullen deze bedrijven de energieprijzen moeten ophogen, of nieuwe energiediensten aan gaan bieden. Inmiddels zien we bij verschillende energiebedrijven dit tweede gebeuren. Woningisolatie wordt onderdeel van hun aanbod en men biedt slimme thermostaten aan klanten aan. Maar zou een energiesysteem waarbij burgers een nog veel actievere rol hebben dan alleen als afnemer van energie, niet veel wenselijker zijn?
Een voorspelling: over een jaar of tien zijn de meeste woningeigenaren in het bezit van hun eigen energiebedrijfje. Door overproductie, thuisbatterijen en flexibel omgaan met het eigen energiegebruik wordt handel in overschotten mogelijk. Er ontstaan systemen waarmee burgers eigen energie zullen gebruiken wanneer de prijzen laag zijn, en het kunnen verkopen als de prijs hoog is. Dit helpt de netbeheerder meteen bij het balanceren van het net. De huidige energieleverancier verkoopt niet meer alleen energie, maar voornamelijk energiediensten zoals zonnepanelen en slimme thuisbatterijen. Voor sommige woningeigenaren is zelfs niet langer sprake van een energierekening, met slim gebruik van energie kunnen ze juist geld verdienen. Win-win dus.
Schone energie waar niemand voor hoeft te betalen
In de nog verdere toekomst wordt er zoveel schone energie geproduceerd dat niemand er meer voor hoeft te betalen. Dankzij nieuwe technologieën wordt het zo goedkoop en eenvoudig te produceren, dat er altijd genoeg energie is voor iedereen. Dit klinkt als toekomstmuziek, maar het zou ons niet verbazen wanneer we rond 2070 zover zijn.
Natuurlijk zijn de hoge energieprijzen nu nog een kopzorg van velen. Daar komen de investeringen die nodig zijn voor energiebesparing, -opslag en -productie nog bij. Met het Nationaal Isolatieprogramma zet de overheid zich in om deze overstap voor iedereen haalbaar te maken. TKI Urban Energy helpt bij het ontwikkelen van steeds betere en betaalbaardere oplossingen. Maar mark our words: door de energietransitie gaat onze energierekening er op termijn een stuk florissanter uitzien.
Guus Mulder, programmamanager versnelling energierenovaties bij TKI Urban Energy, en Orin Tijsse Klasen, innovatieanalist versnelling energierenovaties bij TKI Urban Energy
Het Betoog
Change Inc. waardeert de betrokkenheid van lezers en toekomstmakers zeer. Ook een opinieartikel aanleveren voor de rubriek ‘Het betoog’? Stuur de bijdrage naar hoofdredacteur Roy op het Veld: roy@change.inc. Het artikel moet een wezenlijke bijdrage leveren aan het debat en iets toevoegen aan wat al eerder op Change Inc. verschenen is. De redactie beslist over plaatsing.
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
