De Urban Mining Corp Operations BV, kortweg Umincorp, haalt onder meer het plastic uit het huisvuil van de vier grote steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht en maakt daar kleine granulaatkorrels van. Die gebruiken producenten als grondstof voor plastic.
Beste jaar ooit
“Operationeel gezien was 2023 ons beste jaar ooit”, zegt algemeen directeur Arjen Wittekoek. Eind 2022 opende het recyclingbedrijf een nieuwe hightech fabriek in Rotterdam, die van het moeilijkst recyclebare plastic uit huisvuil weer korrels voor nieuw plastic kan maken: rPET. Vorig jaar zomer nam het de rest van de aandelen over van Plastic Recycling Amsterdam (PRA), waar Umincorp al voor de helft eigenaar van was. Daardoor had het bedrijf de hele recyclingketen van plastic in eigen beheer, van scheiding tot nieuwe grondstof. Naast supermarkten als Albert Heijn haalde het ook cosmeticabedrijven binnen als klant.
Failliet door goedkope olie
Toch ligt de fabriek in Rotterdam sinds vorig jaar stil en is het bedrijf onlangs failliet verklaard. Financieel gezien was 2023 namelijk het slechtste jaar ooit. Belangrijkste oorzaak: de lage marktprijzen van plastic dat in China en de VS van goedkope olie wordt gemaakt: de fossiele plastics. Daar valt door recyclingbedrijven niet tegen te concurreren. Zij kunnen door allerlei kostenstijgingen hun prijzen niet verlagen. Maar volgens Wittekoek is er meer aan de hand. De tarieven die producenten en grote merken voor hun plastic producten afdragen aan het Afvalfonds Verpakkingen - geld dat naar de recyclingbedrijven gaat - zijn volgens hem veel te laag. “Daar zou zeker 20 cent per kilo bij moeten. Nu ligt dat tarief ongeveer op 1,20 euro. Anders is er in deze markt geen rendabel businessmodel mogelijk”, zegt hij. “Daarom zie je dat veel recyclingbedrijven hun capaciteit hebben teruggeschroefd”
Golf van faillissementen
Want niet alleen Umincorp stond al langere tijd het water aan de lippen, ook branchegenoten hebben het zwaar. “Ik spreek nu heel veel recyclebedrijven die ook rode cijfers draaien en het niet lang meer volhouden”, vertelt Wittekoek. De Vereniging Afvalbedrijven ziet dat ook. Als de marktomstandigheden niet verbeteren verwacht de branchevereniging dat meer recyclebedrijven failliet gaan, laat woordvoerder Jeroen Stein weten. Dan zal het meeste plastic afval weer gewoon in de verbrandingsovens verdwijnen.
Fabriek stilgelegd
Voor recyclebedrijven als Umincorp speelt nog een ander probleem. De EU ziet gerecycled plastic nog vaak als afval. Daarom mag het bijvoorbeeld niet gebruikt worden in verpakkingen voor voedsel. De regels daarvoor zijn in 2022 aangescherpt. Alleen als het recyclaat voor 95 procent van plastic afval komt dat van tevoren is gescheiden en niet in de vuilniszak is beland, mag het voor plastic voor voedsel worden gebruikt. Maar Umincorp gebruikt juist plastic dat pas later in het huisvuil wordt gescheiden. Dat recyclaat wordt bijvoorbeeld door Albert Heijn gebruikt in voedselbakjes. “Dat mag niet meer”, zegt Wittekoek. “We hebben dus in Rotterdam een heel dure fabriek voor de voedingsindustrie gebouwd die we hierdoor vorig jaar hebben moeten sluiten.” Voordeel bij een nadeel: deze zogeheten Umincorp Polymers-fabriek is nog niet failliet, maar heeft uitstel van betaling gekregen, en kan door een koper in zijn geheel worden overgenomen.
Kijk hier hoe de voedselbakjes van Albert Heijn van gerecycled plastic worden gemaakt:
Bijmengverplichting te laat
Het faillissement van Umincorp en de dreigende faillissementen van andere recyclingbedrijven slaan een enorm gat in de duurzame ambities van Nederland om in 2050 circulair te zijn. Dan moet al het afval hergebruikt worden als grondstof. Op weg daar naartoe wil het kabinet al in 2030 de helft minder primaire grondstoffen, zoals olie, gebruiken. Vorig jaar april scherpte het kabinet de regels voor het gebruik van gerecycled plastic verder aan. Vanaf 2027 moeten plasticproducenten gerecycled plastic of biobased plastic gaan gebruiken door de zogeheten bijmengverplichting. In 2030 moet dat al 25 tot 30 procent zijn. Nu is dat nog 9 procent. In plastic drankflessen moet in 2025 al 25 procent recyclaat zitten en in 2030 al 30 procent. Nederland loopt hiermee voorop in de EU, maar volgens Wittekoek komt de bijmengverplichting te laat. “We moeten vanaf 2025 al 5 procent verplicht stellen en dat percentage daarna elk jaar met 5 procent verhogen”, zegt hij.
Veel media-aandacht
Wat de directeur wel positief vindt is dat grote media aandacht hebben besteed aan het faillissement en de penibele situatie in de plastic recyclingbranche. NRC, Volkskrant, Het Parool, Quote en NU.nl brachten grote verhalen en 1Vandaag wijdde er een reportage aan. Organisaties op het gebied van duurzaamheid en recycling reageren geschokt op het faillissement. CEO Rinke Zonneveld van duurzame financierings- en ontwikkelingsinstelling Invest-NL stelt op LinkedIn dat Nederland zo wegdrijft van zijn circulaire doelstellingen. “Als er nu geen politieke oplossing komt, dan zullen in 2027 vrees ik de meeste plasticrecycleaars niet meer actief zijn”, waarschuwt hij.
Overheid moet ingrijpen
Ook Groene Chemie Nieuwe Economie (GCNE) vindt dat de overheid moet ingrijpen. Het platform wil de duurzame transitie naar een duurzame, fossielvrije en circulaire chemie versnellen, onder andere door groene innovaties en start-ups te ondersteunen. “Dit faillissement is echt heel erg. Het is gewoon een drama”, zegt voorzitter Arnold Stokking. “We zijn allemaal bezig met een transitie waarvan we geloven dat die er komt. Maar als we dat aan de markt overlaten, komt die transitie er niet. Als je de bijmengverplichting niet of veel te laat invoert, komt die transitie er niet. We pompen nu veel geld in universitair onderzoek, maar zonder bedrijven als Umincorp gebeurt er niets. Om de doelstellingen te halen moeten we juist opschalen. Daar is beleid voor nodig. Innovaties, financiering en beleid moeten hand in hand gaan.”
1 miljard euro nodig
Het platform heeft eerder een brief aan informateur Plasterk gestuurd. Daarin vraagt het om een zogeheten Circular Deal voor de chemische industrie. Om de chemische- en kunststofindustrie te laten overstappen van fossiele grondstoffen naar duurzame alternatieven zijn miljoenen tonnen gerecycled plastic, duurzame biomassa en koolstof uit CO2 nodig. Dat vereist nieuwe regelgeving en een investeringsfonds van 1 miljard euro.
Tekort aan recyclecapaciteit
Directeur Marc Spekreijse van Circular Plastics NL (CPNL) vreest voor de verwerkingscapaciteit van gerecycled plastic nu Umincorp failliet is en andere bedrijven ook dreigen om te vallen. “Dit is een zorgwekkende en vervelende ontwikkeling”, zegt hij. “Er gaat recyclecapaciteit verloren, terwijl we nu al een tekort hebben.” In het geval van Umincorp verdwijnt een van de technologisch meest geavanceerde plastic afvalverwerkers van Nederland.
Volgens Spekreijse worden inkopers nog te weinig gestimuleerd om duurzamer, gerecycled plastic te kopen en kiezen ze daarom voor goedkoop nieuw plastic. Hogere prijzen voor fossiel en hogere kortingen en subsidies voor recyclaat zouden voor een eerlijker speelveld kunnen zorgen. “Maar dat moet je wel op Europees niveau regelen”, zegt hij.
Geld uit Groeifonds
CPNL heeft in 2022 een subsidie van 220 miljoen euro toegezegd gekregen uit het Nationaal Groeifonds. Die is bedoeld om knelpunten in de plasticrecycling op te lossen. Mag die subsidie gebruikt worden om de recyclingbranche te redden? “De vraag is of dat kan en mag”, zegt Spekreijse. “Dit is ook een bottleneck die we moeten oplossen. Wij vinden dat we dit kunnen en moeten doen, maar dan is de vraag: hoe dan?” Hij denkt bijvoorbeeld aan een soort voorraadfonds dat recyclingbedrijven een overbruggingskrediet geeft door voorraden op te kopen en die weer op de markt te brengen als de prijzen voor gerecycled plastic stijgen. Hierover is hij al met verschillende organisaties in gesprek.
Doorstart gloort
Ondertussen werkt Umincorp samen met curator Martijn Janssen aan een doorstart. Vooral de patenten voor de geavanceerde technologie en innovaties zijn volgens Wittekoek veel waard. “We onderzoeken de mogelijkheden van een doorstart”, zegt Janssen. “Er hebben zich al behoorlijk wat partijen bij mij gemeld die interesse hebben in een overname.”
Lees ook:
- Chemie kan veel meer gerecycled plastic gebruiken als het geen afval meer is
- Groene chemie schiet uit de startblokken, maar heeft lange weg te gaan
- Beter plastic recyclen met magneten en roze vloeistof
- Brede steun in Tweede Kamer voor vergroening chemie
- Chemie vervangt straks Shell, Exxon en BP door boeren en bosbouwers
schrijf je in voor de nieuwsbrief
Wil jij iedere ochtend rond 7 uur het laatste nieuws over duurzaamheid ontvangen? Dat kan!
Schrijf je nu in
